Nie zabijajcie umarłych
Przestańcie wrzeszczeć, przestańcie.
Jeżeli chcecie ich usłyszeć,
Jeżeli nie straciliście nadziei zbawienia.
Giuseppe UngarettiTrzy tygodnie temu w Kielcach, w domu przy ulicy Planty7/9, otworzyliśmy, my, Stowarzyszenie im. Jana Karskiego, stałą wystawę poświęconą pogromowi kieleckiemu, tragedii kilkudziesięciu ocalonych z Zagłady Żydów, którzy zamiast spokoju i bezpieczeństwa znaleźli w swoim mieście śmierć, ból, cierpienie, głębokie rany.Oprawcami byli polscy współmieszkańcy.

Miejsce ulokowania tej ekspozycji jest oczywiste – właśnie w tej kamienicy przed 70 laty tłum złożony z cywilów, kobiet i mężczyzn, robotników, milicjantów i żołnierzy, przez wiele godzin bił, torturował i zabijał. Wystawa głęboko porusza zwiedzających, wśród których przeważają kielczanie. Składają się na nią dokumenty: zdjęcia ofiar, fotokopie oględzin zwłok, fragmenty protokołów zeznań świadków i uczestników mordu lub później uzyskanych świadectw. Są też filmy z relacjami trzech osób ocalonych z pogromu. Na wystawie można przestudiować kalendarium historii kieleckich Żydów, historii ich Zagłady, historii ostatecznej śmierci niewielkiej społeczności ocaleńców, wśród których było kilku więźniów obozu w Auschwitz!

Wystawę w przeddzień 70. rocznicy pogromu otwierali ze mną prezydent Kielc Wojciech Lubawski oraz ordynariusz diecezji kieleckiej ks. bp Jan Piotrowski. W dniu rocznicy odwiedzili ją prezydent Andrzej Duda oraz wicepremier Piotr Gliński. Wszyscy pozostawili wpisy w księdze pamiątkowej.

Kielce są jedynym miastem w Polsce, jedynym miastem w Europie Wschodniej, które w sposób otwarty i permanentny mówi o swojej haniebnej przeszłości.