Napisal i przyslal

Jerzy Klechta

Ucz się języków obcych – wbijał mi w głowę ojciec, gorący  patriota łódzki, który w gimnazjum , jeszcze za cara, zgłębił przede wszystkim języki zaborców: niemiecki i rosyjski, nadto: francuski, łacinę i grekę. Co go ratowało nie z jednej opresji, łącznie z ucieczką z obozu koncentracyjnego w Radogoszczy ( co prawda w przebraniu piekarza). Potem wbijał mi zasadę: ucz się przede wszystkim języków wrogów czyli najbliższych sąsiadów. Wyszło inaczej: najlepiej znam hiszpański.

Jak cenna jest znajomość obcej mowy  doskonale zmiarkowali majętni Polacy, ale ci mądrzy. Ciekawie o tym pisze Aleksander Herz – polski Żyd o niepospolitym umyśle i wiedzy. Pisze jak to Polacy wykorzystywali Żydów do poznawania świata i wyciągali z tego faktu odpowiednie korzyści. Znali języki obce i co ważne mieli kontakty ze światem.

Szlachcic polski wykazywał zaś słabą ruchliwość przestrzenną. Jego kontakty ograniczały się do goszczenia na dworze magnackim, udziału w sejmikach itp. Na zagraniczne studia wyjeżdżali nieliczni i to głównie z rodzin  magnackich. Szlachecka rzeczywistość ograniczała się zaś do okręgu lokalnego. Nie wiele się zmieniło nawet w czasach Oświecenia. Ale o świecie chciało się wiedzieć i trzeba było coś wiedzieć.

Józef Ignacy Kraszewski we „Wspomnieniach z Polesia, Wołynia i Litwy” pisze, że za jego młodości ziemianin angażując Żyda jako arendarza, wśród licznych obowiązków, wymieniał jeden: musiał on informować o wszelkich zasłyszanych wiadomościach ze świata.

W Rzeczpospolitej szlacheckiej mówiło się o „poczcie żydowskiej”. W „Panu Tadeuszu” Jankiel jest cennym źródłem informacji, które – jak sam przyznał – otrzymywał od współwyznawców. Ksawery Pruszyński w „Karabeli z Meschedu” opowiada, jak Żyd antykwariusz utrzymywał bliskie kontakty ze swoimi współwyznawcami – antykwariuszami na całym świecie. I to również  była  owa „poczta żydowska”, która przekształciła się niejako w agencję informacyjną.

A bez niej dziennikarstwo nie mogłoby istnieć.

Żydzi od wieków są narodem o dużej ruchliwości przestrzennej. Stali się narodem wygnańców. Byli do tego zmuszani. Liczą się fakty: Żyd od wieków poznawał świat. Jako wygnańcy szukali swojego miejsca do życia. W czasach, gdy nie było ani telegrafu, ani tym bardziej telefonu, nie mówiąc o internecie byli dla innych jedynym, czy prawie jedynym źródłem informacji co dzieje się w miejscu, skąd przebywają. Znali świat. To, co dzieje się w świecie.

W Polsce Żyd – pisze Aleksander Hertz w wyśmienitej książce pt. ” Żydzi w kulturze polskiej” – stał się narzędziem rozpowszechniania wiadomości i tym samym czynnikiem sprzyjającym –  choćby pośrednim – kontaktom międzyludzkich.

Po dzień dzisiejszy w panteonie światowego dziennikarstwa poczesne miejsce zajmują Żydzi. I pewnie stąd bierze się – co prawda mało sensowne powiedzenie – że światem rządzą Żydzi, masoni i cykliści. Aczkolwiek jeśli o niżej podpisanego chodzi, to ma on przyjaciół Żydów, zna utytułowanych naukowo masonów i osobiście pedałuje na rowerze.

Wszystkie wpisy Jerzego

TUTAJ