Powołanie do życia takiej brygady, zapowiedziane przez szefa sztabu Izraelskich Sił Obronnych gen. Gadi Eisenkotta pół roku wcześniej,

 

6 czerwca 2015 r., to jedno z posunięć długofalowego, pięcioletniego planu reorganizacji i modernizacji tamtejszej armii pod kryptonimem „Gideonim”. Uwzględnia on wnioski z tzw. drugiej wojny libańskiej w 2006 r., operacji „Protective Edge” przeprowadzonej latem 2014 r. w Strefie Gazy oraz ostatnich wydarzeń w sąsiedniej Syrii.

Brygada Oz, na czele której stanął płk David Zini, weteran słynnej jednostki specjalnej Sajeret Matkal, a ostatnio oficer operacyjny w Dowództwie Centralnym IDF, strukturalnie została przyporządkowana do 98. Dywizji Powietrznodesantowej „HaEsz”. Składa się z czterech jednostek specjalnych, przydzielonych dawniej do różnych brygad i dowództw regionalnych: Jehidat Egoz z brygady zmechanizowanej Golani, Sajeret Rimon z brygady Givati, Sajeret Maglan z 35. Brygady Spadochronowej oraz Sajeret Duvdevan z Dowództwa Centralnego.

Nie tworzą one jednak jednolitej struktury bojowej, ani nie przestają działać samodzielnie lub w ramach dotychczasowych brygadowych zespołów bojowych. Ich rola operacyjna pozostaje bez zmian – zachowują swoje specjalizacje i rejony odpowiedzialności, przy jednoczesnym zapewnieniu wyjątkowych możliwości w zakresie prowadzenia operacji specjalnych 98. Dywizji – jedynej w IDF, która specjalizuje się w działaniach amfibijnych, aeromobilnych oraz głębokich operacjach uderzeniowych.

Ujęcie w ramy nowej brygady ma jedynie wzmocnić współpracę wymienionych jednostek, wymianę doświadczeń i przepływ informacji, a także służyć lepszemu wykorzystaniu budżetu oraz ulepszeniu współdziałania bojowego, by siły specjalne IDF stały się bardziej efektywne w obliczu nowych wyzwań i zagrożeń m.in. ze strony tzw. Państwa Islamskiego. W celu osiągnięcia maksymalnej synergii będą one regularnie uczestniczyć we wspólnych ćwiczeniach, ujednolicać standardy i procedury.

Pierwsze takie czterodniowe ćwiczenie pk. „Noc mostów” przeprowadzono na przełomie stycznia i lutego br. w kilku miejscach Izraela, m.in. w dolinie Jordanu.

Brygada Oz to pierwsze tak duże zgrupowanie organizacyjne izraelskich sił specjalnych, intensywnie wykorzystywanych zarówno w czasie pokoju, jak i w czasie działań bojowych na szeroką skalę.

IDF dysponuje trzema jednostkami operacji specjalnych najwyższego podporządkowania: Sajeret Matkal, czyli Jednostką Rozpoznawczą Sztabu Generalnego, podlegającą operacyjnie służbie wywiadu wojskowego AMAN, Szajetet 13 (Flotyllą 13) marynarki wojennej oraz niewielką Szaldag (Kraska – Jednostka 5101) sił powietrznych.

Dwie pierwsze stanowią również dwie z czterech głównych wojskowych jednostek kontrterrorystycznych, które wraz z dwoma „cywilnymi” (Jamam z policji granicznej Magav i Masada służby więziennej IPS Szabas) mają statut narodowych sił do operacji ratowania zakładników.

Szaldag to natomiast jednostka specjalizująca się w przenikaniu niewielkimi zespołami na teren przeciwnika, także poza granice Izraela, w celu prowadzenia rozpoznania na rzecz operacji powietrznych, w tym precyzyjnego naprowadzania uderzeń lotniczych na cele i desantów oraz szeroko pojętego zarządzania ruchem lotniczym w działaniach bojowych. Może wykonywać takie zadania samodzielnie lub jako wsparcie dla innych zespołów zadaniowych sił specjalnych IDF. Te trzy centralne jednostki nadal pozostają w dyspozycji naczelnych dowództw.

Oprócz nich w wojskach lądowych Izraela funkcjonują kompanie specjalne w czterech brygadach zmechanizowanych i trzech pancernych, dwa pododdziały specjalne w korpusie artylerii (Meitar/Moran i Sky Raider), trzy kompanie rozpoznawcze (typu „target intelligence”) Jachmam korpusu wywiadu polowego (Combat Intelligence Collection Corps) oraz trzy specjalistyczne:

• Sajeret Jahalom w korpusie saperów,
• górski Alpinistim na wzgórzach Golan
• i Oketz 7142 z psami bojowymi.

Popularna nazwa Sajeret (w liczbie mnogiej: Sajarot) oznacza dosłownie jednostkę rozpoznawczą, ale od pierwszych lat IDF określano tak pododdziały szkolone nie tylko do takich zadań, ale również do ofensywnych działań typu commando i pathfinder, w roli bardziej wszechstronnych sił specjalnych, z treningiem kontrterrorystycznym włącznie.

W ostatnich latach prowadzenie samego rozpoznania i obserwacji pozostało główną domeną Jachmam, natomiast Jahalom i zwłaszcza Pal’sar (skrót od hebr. Plugat Sijur, czyli kompanie rozpoznawcze) w brygadach piechoty mają charakter typowy dla sił specjalnych. Te ostatnie stanowiły dawniej pododdziały podległe bezpośrednio dowództwom brygad, ale w XXI wiek weszły w składzie brygadowych batalionów rozpoznawczych Gad’sar (skrót od hebr. Gdud Sijur), których nazwa jest również nieco myląca, gdyż mają one bardziej wszechstronne przeznaczenie. W ramach projektu pk. „Jatah”, dostosowującego jednostki IDF do tzw. konfliktów o niskiej intensywności, z naciskiem na walkę w terenie zurbanizowanym i zwalczanie terrorystów, w takich batalionach skupiono po trzy kompanie: specjalną Pal’sar, saperów szturmowych Pal’han oraz przeciwpancerną Pal’nat, wyposażoną w wyrzutnie pocisków rakietowych, przydatne także do niszczenia umocnionych punktów oporu. Tego typu bataliony wsparcia bojowego znalazły się w strukturach czterech z pięciu pierwszoliniowych brygad piechoty Izraela:

• Gad’sar Golani w 1. Brygadzie Golani Dowództwa Północnego IDF, z 95. specjalną kompanią rozpoznawczą „Latające Tygrysy”, czyli Sajeret/Pal’sar Golani,
• Gad’sar Nahal, czyli 934. batalion rozpoznawczy „Topaz” 933. Brygady Nahal Dowództwa Centralnego IDF, z 374. kompanią rozpoznawczą „Flint” – Sajeret/Pal’sar Nahal,
• Gad’sar Tzanhanim, czyli 5135. batalion „Latające węże” 35. Brygady Spadochronowej (Tzanhanim) Dowództwa Centralnego IDF, z 5173. kompanią rozpoznawczą „Tajpan”, tj. Sajeret/Pal’sar Tzanhanim,
• Gad’sar Givati, czyli 846. batalion „Szualei Szimszon” („Lisy Samsona”) 84. Brygady Givati Dowództwa Południowego IDF, z kompanią rozpoznawczą o takiej samej nazwie, tj. Sajeret/Pal’sar Givati.

Na szczeblu pośrednim między brygadowymi kompaniami specjalnymi a jednostkami komandosów sztabu generalnego i rodzajów wojsk IDF funkcjonowały w armii Izraela cztery oddziały specjalne wielkości zbliżonej do batalionów. Choć trzy z nich przyporządkowano do różnych brygad, to stanowiły w zasadzie samodzielne jednostki, operujące nie na rzecz tych związków taktycznych, lecz na rozległych obszarach kraju, pozostając w dyspozycji dowództw regionalnych i 98. Dywizji Powietrznodesantowej. To właśnie z nich została sformowana nowa Brygada Oz.

http://www.special-ops.pl/artykul/id672

Przyslal Janusz Rolin