Życie pod presją.
Spotkanie wokół 50. rocznicy Marca ’68.
Na kryzys społeczno-polityczny określany mianem Marca 1968 złożyło się kilka występujących jednocześnie, chociaż często odmiennych zjawisk i procesów. Najważniejszym był spontaniczny społeczny bunt przeciwko metodom sprawowania władzy i konsekwentnemu ograniczaniu przez Władysława Gomułkę i jego ekipę demokratyzacji życia społecznego i politycznego w kraju. Równolegle prowadzona była, związana z rywalizacją o władzę, czystka w PZPR i wielu innych instytucjach państwowych i środowiskach. Do jej przeprowadzenia posłużyła m.in. zakrojona na szeroką skalę nagonka antysemicka, ujęta w ramy tzw. kampanii antysyjonistycznej. Poprzedziły ją czystki, które rozpoczęły się jeszcze w czerwcu 1967 roku w związku z wybuchem wojny izraelsko-arabskiej. Klęska państw arabskich wspieranych przez ZSRS wywołała w krajach bloku wschodniego gwałtowną kampanię antyizraelską. Oskarżenia o działanie na szkodę państwa polskiego, kierowane wówczas do partyjnych działaczy pochodzenia żydowskiego, z czasem rozciągnięte zostały także na inne środowiska i osoby, często „zwykłych obywateli”, spolonizowanych i zasymilowanych. Pochodzenie stawało się, zgodnie z obowiązującymi tendencjami, przyczyną zwolnień z pracy, relegowania z uczelni i innych szykan.
Michał Sobelman z Sosnowca wspomina: Był strach, brakowało perspektywy, było uczucie, że nas tu nie chcą, że nie ma wyboru, że musimy. Dla moich koleżanek byłem Polakiem, pewnie byłem Polakiem dla moich kumpli od piłki, nawet, jeśli czasami wołali za mną „Żyd”. To nie oni jednak decydowali o mojej narodowości. Konsekwencją nagonki antyżydowskiej była masowa emigracja Żydów z kraju. W latach 1968–1970 z Polski wyjechało ponad 13 tys. osób. W listopadzie 1968 r. złożyliśmy papiery na wyjazd do Izraela – wspomina Sobelman – wraz z koniecznym wnioskiem o zezwolenie na zmianę obywatelstwa. W maju 1969 r. nadeszła pozytywna odpowiedź z zaleceniem opuszczenia terytorium PRL w przeciągu 45 dni. Z niedowierzaniem oglądałem ze wszystkich stron niebieski „dokument podróży” ważny na wszystkie strony świata. Na trzeciej stronie dokumentu widniało, że „posiadacz niniejszego dokumentu nie jest obywatelem Polski”. Jak się wyjeżdża z kraju, o którym zawsze myślałeś, iż jest twoją ojczyzną? Jak emigruje się do państwa, które już za chwilę stanie się nową ojczyzną, choć nigdy o nim nie myślałeś w takich kategoriach?
Na te pytanie spróbują odpowiedzieć uczestnicy dyskusji panelowej zorganizowanej przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Katowicach i Muzeum w Gliwicach w ramach obchodów 50. Rocznicy Marca ’68.
Życie pod presją. Spotkanie wokół 50. Rocznicy Marca ‘68
2 marca 2018, Dom Pamięci Żydów Górnośląskich, godz. 17.00
Wykład prof. dr hab. Jerzego Eislera oraz panel dyskusyjny dotyczący kampanii antysemickiej w województwie katowickim z świadków tamtych wydarzeń.
Goście: Joanna Helander, Henryk Albert, Jurek Hirschberg, Dawid Krzesiwo, Michał Sobelman, Jacek Schatz
2 marca 2018, Dom Pamięci Żydów Górnośląskich, godz. 19.00
Instalacja wideo Krystyny Piotrowskiej „Wyjechałem, wyjechałem z Polski bo…”
Krystyna Piotrowska studiowała na Wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1966–1972), na Wydziale Grafiki i Malarstwa w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu (1972–1975) oraz w Grafikskolan Forum w Malmö (1985–1990). Tworzy prace łączące fotografię, techniki graficzne i malarstwo. Jest autorką instalacji i filmów wideo.
Twórczość Krystyny Piotrowskiej dotyka głównie tematu identyfikacji i pamięci.
Wiele prac dotyczy wątków żydowskich związanych z pochodzeniem rodziny jej matki.
W latach 2006–2012 Krystyna Piotrowska była pomysłodawczynią i kuratorką Projektu Próżna, wystawy sztuki odbywającej się w zrujnowanych kamienicach na ulicy Próżnej, jedynej ulicy w Warszawie, która ocalała z getta. Wystawa podczas Festiwalu Singera pokazywała prace współczesnych artystów polskich i zagranicznych dotyczące relacji polsko-żydowskich, pamięci, braku tolerancji i wielu innych aspektów wspólnej historii.
Pierwsza wersja wideoinstalacji Wyjechałam, wyjechałem z Polski bo… powstała na 40-lecie „wypadków marcowych” i związanej z nimi masowej emigracji Żydów z Polski. Instalacja pokazywana w Gliwicach w 2018 roku powstała w 50 lat po „emigracji marcowej” i jest kontynuacją tego projektu.
4 marca 2018, Dom Pamięci Żydów Górnośląskich, godz. 17.00
Projekcja filmu dokumentalnego „Skibet/Hatikvah” (1960/2010 r.) oraz spotkanie z autorem, emigrantem marcowym Marianem Marzyńskim
W listopadzie 1969 roku, wśród pięciuset emigrantów marcowych, którzy zamieszkali tymczasowo na statku zakotwiczonym w porcie Kopenhagi, znalazł się polski „celebryta”, autor popularnych programów telewizyjnych lat 60., filmowiec dokumentalista – Marian Marzyński.
Nakręcony przez niego na tym statku film SKIBET/HATIKVAH, jest jedynym istniejącym przekazem wizualnym niepowtarzalnej atmosfery emigracji marcowej w czasie jej trwania.
Druga część filmu opowiada o młodych emigrantach, których do Danii zabrali rodzice, uczą się żydowskich piosenek oczekując nowego życia. Swój zespół nazwali po hebrajsku: HATIKVAH, po polsku: NADZIEJA.
4 marca 2018, Dom Pamięci Żydów Górnośląskich, godz. 17.00
Skibet/Hatkivah(1960/2010 r.)
Projekcja filmu dokumentalnego (60 min.) oraz spotkanie z autorem, emigrantem marcowym Marianem Marzyńskim
Wstęp wolny, ilość miejsc ograniczona
Dom Pamięci Żydów Górnośląskich – Oddział Muzeum w Gliwicach
- Księcia Józefa Poniatowskiego 14
44-100 Gliwice
tel. +48 605 362 594
www.facebook.com/dompamiecgliwice
Muzeum w Gliwicach
- Dolnych Wałów 8a
44-100 Gliwice
kontakt dla mediów: Ewa Chudyba tel. 32 230 73 66, kom. 783 560 005
upowszechnianie@muzeum.gliwice.pl
Organizatorem Muzeum w Gliwicach jest Miasto Gliwice
Kategorie: Uncategorized
