Przyslal Adam Mer

Wprowadzenie

Wspólny Wszechstronny Plan Działania (JCPOA), znany także jako porozumienie nuklearne z Iranem nie mogło zostać osiągnięte zanim Iran został oczyszczony z podejrzeń, że pracował nad rozwojem broni nuklearnej. Powodem było to, że wcześniej, w 2011 r. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) opublikowała jednoznacznie obciążający raport, w którym stwierdzano, że nuklearna działalność Iranu miała na celu wyprodukowanie broni jądrowej[1].

Jak było możliwe, by dyrektor generalny MAEA, Yukiya Amano, oczyścił Iran z tych podejrzeń, pozwalając w ten sposób na osiągnięcie  JCPOA[2]?

Etapy oczyszczania Iranu z podejrzeń, że rozwija bron nuklearną

Etapy proceduralne

W 2013 r., po kilku rundach tajnych negocjacji między USA a Iranem, agencje wywiadowcze USA opublikowały wspólną ocenę, która zaprzeczała zarówno wszystkim poprzednim ocenom i raportowi MAEA z 2011 r. i stwierdzała, że obecnie Iran nie zajmuje się militarnym rozwojem nuklearnym. Ta ocena jednak nie zajmowała się wcześniejszymi staraniami Iranu, by rozwinąć broń nuklearną.

Rano 14 lipca 2015 r., zaledwie na kilka godzin przed ogłoszeniem JCPOA, dyrektor generalny MAEA, Yukiya Amano oświadczył, że osiągnął tajne porozumienie z Iranem o mapie drogowej, które pozwoli na zamknięcie akt PDM Iranu[3].

Etapy rzeczowe

Skandaliczna inspekcja terenu militarnego Parchin

Dyrektor generalny MAEA, Amano, zgodził się na skandaliczny proces inspekcji instalacji militarnej Parchin, w którym podporządkował się następującym żądaniom Iranu:

• Żaden inspektor MAEA nie wszedł na ten teren. Sam Amano przybył do Parchin na symboliczną wizytę na kilka minut, ale nie w celu inspekcji. Nie wolno mu nawet było mieć telefonu komórkowego.
• Iran odmówił pozwolenia MAEA na zadawanie pytań irańskim naukowcom nuklearnym.
• Próbki gleby z tego terenu zostały pobrane i przekazane przez samych Irańczyków, bez żadnej możliwości stwierdzenia, skąd pochodziły.
• Amano zaakceptował również żądanie Iranu, by tytuł jego raportu nie brzmiał Możliwy militarny wymiar (PDM) programu nuklearnego Iranu, ale by był to: Ostateczna ocena byłych i obecnych pozostałych kwestii dotyczących programu nuklearnego Iranu[4].

Powyższe potwierdził przedstawiciel Iranu w MAEA, Reza Nadżafi, w wywiadzie z 21 września 2015 r. dla irańskiej agencji informacyjnej ISNA: “Zaprzeczam informacjom Reutersa, że próbki z Parchin zostały pobrane w obecności inspektorów z MAEA. Sami wzięliśmy próbki. To jest dla nas czerwona linia i żaden inspektor nie jest autoryzowany do wejścia na teren militarny i prowadzenia inspekcji. Wizyta Amano i jego zastępcy była ściśle ogólną wizytą protokolarną; nie mieli żadnego wyposażenia, nawet telefonu komórkowego; ich wizyta trwała nie dłużej jak kilka minut [i była] jedynie w celu pokazania im, że nie ma tam niczego podejrzanego i że twierdzenia o [Parchin] były całkowicie błędne”[5].

26 listopada 2015 r. w wywiadzie dla Reutersa dyrektor generalny MAEA Amano powiedział w sprawie wniosków raportu, który miał właśnie przedłożyć, że „raport nie będzie czarny i biały” i że kwestia PMD „jest kwestią, na którą nie można odpowiedzieć ‘tak’ lub ‘nie’”[6].  Warto zauważyć, że raport MAEA z końcową oceną potwierdził, że podejrzana działalność nuklearna miała miejsce w Iranie, ale powstrzymał się od powiedzenia, że odpowiedzialny za to był reżim irański – jak gdyby było to prowadzone przez jakiś organ całkowicie niezależny od reżimu irańskiego, co jest absurdalne.

Wcześniejsze porozumienie USA-Iran-MAEA Agreement o zamknięciu akt PMD

Sekretarz Stanu USA John Kerry

Sekretarz stanu John Kerry potwierdził 16 czerwca 2015 r. oświadczenie, że USA znały militarne wymiary programu nuklearnego Iranu i wyjaśnił, że USA nie są zainteresowane w skupianiu się na byłych naruszeniach militarnych Iranu, ale patrzą w przyszłość. Powiedział:  „Możliwy wymiar militarny, szczerze mówiąc, zostaje nieco wypaczony w niektórych dyskusjach w tym, że nie jesteśmy zafiksowani na tym, by Iran konkretnie wyjaśnił, co robili w tym czy innym punkcie czasowym… Wiemy, co robili… Nie mamy wątpliwości. Mamy absolutną wiedzę jeśli chodzi o pewne aktywności militarne, w jakie byli zaangażowani…  Nam chodzi o pójście naprzód. Dla nas zasadnicza jest wiedza, że idąc naprzód te aktywności zostały zatrzymane i że możemy wyjaśnić to w uprawniony sposób… To wyraźnie jest jeden z naszych wymogów, w naszej ocenie, na to, co musi zostać osiągnięte w celu posiadania legalnego porozumienia. A żeby mieć porozumienie dla rozpoczęcia jakichkolwiek materialnych, znaczących ulg w sankcjach, będziemy musieli mieć te odpowiedzi”[7].

Wysocy ranga przedstawiciele irańscy, związani z negocjacjami, potwierdzili wcześniejsze polityczne porozumienie między stronami, jak następuje:

Irański wiceprezydent i członek zespołu negocjacyjnego, Ali Akbar Salehi

W wywiadzie z 21 lipca 2015 r. dla irańskiego kanału telewizyjnego IRIB, irański wiceprezydent i członek zespołu negocjacyjnego, Ali Akbar Salehi, ujawnił, że Iran osiągnął porozumienie z MAEA w sprawie PMD Iranu. Teraz, kiedy problem został rozwiązany na szczeblu politycznym, powiedział, i ponieważ istnieje polityczne poparcie (dla zamknięcia akt PMD Iranu), MAEA nie może dłużej działać niezależnie, w odróżnieniu od tego, kiedy nie było takiego politycznego poparcia (to jest, kiedy opublikowała raport obciążający Iran).  Dlatego dochodzenie MAEA w sprawie PMD będzie niezmiernie pozytywne dla Iranu. Salehi dodał, że MAEA musi być „rozsądna”, bo inaczej „oni będą przegranymi”.

Poniżej podajemy najważniejsze punkty wywiadu Salehiego:

Calosc TUTAJ