Grupa rabinów na pogrzebie Józefa Piłsudskiego 18 maja 1935 r. w Krakowie

Jeden z najwybitniejszych żydowskich historyków Majer Bałaban pisał: „baliśmy się chwili, gdy zamknie powieki”.

Nie trzeba specjalnych badań, aby powiedzieć, że stosunek większości społeczeństwa żydowskiego do Józefa Piłsudskiego był pozytywny. Marszałek był oczywiście krytykowany za niektóre swoje posunięcia po maju 1926 r., ale zawsze z wielką rewerencją wobec osoby. Trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, jaki wpływ na ten stan rzeczy miały obawy przed dojściem do władzy Narodowej Demokracji.

Jeszcze w okresie nielegalnej działalności Piłsudski wielokrotnie stykał się z Żydami. Byli to na ogół ludzie całkowicie zasymilowani, jak Feliks Perl, albo działacze Bundu lub sympatycy socjalizmu. Wielu Żydów znalazło się również w Legionach tworzonych przez Piłsudskiego – rekrutowali się nie tylko z szeregów inteligencji, ale i z ludu. Niektórzy z nich za zasługi na polu chwały otrzymali krzyże Virtuti Militari oraz Krzyże Walecznych. Walczyli również w wojnach toczonych już przez Polskę niepodległą, a kilku dosłużyło się w niej najwyższych stopni wojskowych. W 1938 r. Związek Żydów Uczestników Walk o Niepodległość liczył około 6750 członków.

O stosunku Piłsudskiego do problemów narodowościowych świadczy jego wypowiedź z października 1902 r. w „Walce”: „Wszelkie wnoszenie do naszego życia społecznego waśni narodowościowych spotkać w nas musi zaciętych przeciwników. Spory i kłótnie osłabiają nasze siły i dają możność wspólnemu prześladowcy – caratowi – korzystać z nich i wzmacniać panowanie nad nami. Wypleniajmy wśród towarzyszy niechęć względem ludzi innego pochodzenia, wiary lub języka”

Wówczas głównym zarzutem wobec Bundu była odmowa przyjęcia do swego programu hasła walki o niepodległość Polski. Krytykując Bund – który swoje nadzieje pokładał w zwycięstwie rewolucji w całej Rosji – Piłsudski traktował jednak Żydów jako potencjalnych sojuszników, nigdy jako wrogów.

W wolnej Polsce

Calosc TUTAJ