Joanna Tokarska-Bakir jest antropologiem kultury i literaturoznawcą, profesorem doktorem habilitowanym nauk humanistycznych oraz członkiem Instytutu Slawistyki PAN. W swoich badaniach koncentruje się między innymi na antropologii religii, historii i pamięci, stosunkach polsko-żydowskich w pamięci polskiej prowincji oraz fenomenologii i socjologii tabu.
Pogrom kielecki wciaz stanowi wazny przedmiot debaty publicznej w Polsce. Dotyczyly go dwa sledztwa, prowadzone przez polskie wladze powojenne. W pierwszym, które wladze komunistyczne rozpoczely natychmiast po masakrze, usilowano dowiesc, ze byla ona akcja zbrojnego podziemia. Pod koniec dochodzenia drugiego, prowadzonego po roku 1989, forsowano przede wszystkim hipoteze, ze przyczyna pogromu byla ubecka prowokacja.
Niniejsza ksiazka, oparta na rozleglej kwerendzie w Instytucie Pamieci Narodowej w latach 2013-2017 i innych archiwach, stanowi szczególowy audyt obu tych postepowan. Bylo to równiez mozliwe, poniewaz po smierci Michala Checinskiego, swiadka w sledztwie z lat 90., który byl zwolennikiem tezy o radzieckiej prowokacji, autorce ksiazki udostepniono jego archiwum domowe.
„Pod klatwa. Portret spoleczny pogromu kieleckiego” to mikrohistoryczny fresk, odslaniajacy wiele zupelnie nieznanych aspektów pogromu. Ksiazka stawia sobie dwa glówne cele. Zadaniem tomu pierwszego, zawierajacego szczególowa analize pogromu, jest prezentacja spolecznego kontekstu, w którym stal sie on mozliwy: nastrojów, przekonan, swiatopogladów, scierajacych sie w kieleckim zyciu codziennym w drugim roku po wojnie.
Celem tomu drugiego bylo skompletowanie najwazniejszych zródel dokumentujacych to zdarzenie, w tym wielu niepublikowanych zeznan Zydów ocalalych z pogromu. Pozwolily one na zrekonstruowanie doswiadczenia ofiar oblezonych w domu przy ul. Planty 7. W dalszej perspektywie zgromadzona w tomie dokumentacja umozliwila skorygowanie dotychczasowych list ofiar, z których az 17 pozostalo bez identyfikacji. Przyczynkiem do fenomenu swiadectwa jest tez zestawienie zeznan sprawców i ofiar, które dzieli piec dekad pomiedzy sledztwami.
Dzieki protokolom przesluchan z lat czterdziestych i dziewiecdziesiatych, dokumentom osobistym, prasowym i notarialnym, w ksiazce zarysowano sylwetki osób skladajacych sie – z jednej strony – na kielecki tlum pogromowy, z drugiej na ówczesne instytucje wladzy (Milicja Obywatelska, Wojsko Polskie, Urzad Bezpieczenstwa, Urzad Wojewódzki). Instytucje te, rekrutujace sie z tego samego spoleczenstwa, którego bezpieczenstwa strzegly, nie tylko nie opanowaly krytycznej sytuacji, ale same wlaczyly sie do pogromu. Analiza biografii aktorów zdarzenia odslania zupelnie nieznana nieideologiczna historie Polski ogladana z perspektywy Kielc.
W Wyborczej o ksiazce
Gdzie mozna kupic ksiazki
tom 1
TUTAJ
tom 2
Kategorie: Uncategorized
