W roku 2017 przypadła sto dwudziesta rocznica powstania Bundu (Der Algemajner Jidiszer Arbeter Bund in Lite, Pojln un Rusland) i setna rocznica zainaugurowania jego autonomicznej działalności w Polsce. Dzieje Bundu stały się tematem niezależnej debaty akademickiej stosunkowo późno, nie znaczy to jednak, że pamięć o ruchu nie była do tego czasu podtrzymywana.

W środowiskach partii nie brakowało historyków amatorów, którzy – pragnąc ocalić od zapomnienia żydowskich arbetsmenczn i ich ideały – nie stronili od mitologizacji i gloryfikacji ruchu . Jednak poza publikacjami związanymi poniekąd z członkami partii i powstającymi przede wszystkim w jidysz przekonanie o jej roli w historii podawano w wątpliwość. Kamieniem milowym w historiografii dotyczącej Bundu stała się opublikowana w 1972 r. praca Henry’ego J. Tobiasa, historyka z University of Oklahoma, poświęcona działalności partii w Rosji do roku 1905, będąca cennym studium do dziś .

Autor, korzystając ze źródeł w jidysz i po rosyjsku oraz ze wspomnień byłych działaczy ruchu, wnikliwie przeanalizował kształtowanie się polityki Bundu na tle wydarzeń w Rosji i historii Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji. Wiele kwestii poruszonych przez Tobiasa wyznaczyło kierunek późniejszych badań . Jego zainteresowania dotyczące zwłaszcza tożsamości narodowej były kontynuowane głównie przez następne pokolenie badaczy – sympatyków Bundu – w latach dziewięćdziesiątych . . 

Innym nurtem, który wyrósł równolegle …

Calosc w ponizszym linku

Najnowsze_publikacje_w_jezyku_polskim_