Czytam właśnie niedawno wydaną książkę Ewy Koźmińskiej-Frejlak: „After the Holocaust. The Assimilationist Practicies of Holocaust Survivors As Strategies of Taking Root in Poland (1944/45-1950)”. Tytuł jest dość niefortunny – starałam się oddać w języku angielskim polskie określenie „strategie zadomawiania się w Polsce” – ponieważ sugeruje, że Ocaleni nie byli „zakorzenieni” w Polsce przed rokiem 1944/45.

Inna uwaga językowo-metodologiczna dotyczy niefortunnego użycia terminu „żydowscy Polacy” – w tamtych czasach coś takiego nie istniało, a dziś termin ten jest doskonałym przykładem anachronizmu wprowadzanego do tekstów akademickich z powodów czysto edukacyjnych i ideologicznych.

Wszystko to jednak ma niewielkie znaczenie, ponieważ książka dostarcza wielu solidnych badań i rzuca światło na mało znane dylematy żydowskich powojennych uchodźców nawigujących po zdradzieckich mieliznach, aby przetrwać we własnym kraju. Autor omawia „strategię” przechodzenia na katolicyzm, strategię zmiany żydowskich nazwisk na polskie oraz „wżenienie się” w społeczeństwo większościowe jako element tego samego dążenia do „zakorzenienia się”.

Chciałbym być jak mucha na ścianie w jadalni mojej własnej rodziny, w latach 1945/46, aby słuchać ich (bez wątpienia) nerwowych dyskusji. Czy powinniśmy zostać, czy też wyjechać? Jeśli zostaniemy, czy powinniśmy powrócić do naszego żydowskiego nazwiska, czy też udać się z naszymi aryjskimi papierami, które tak dobrze służyły nam podczas ostatnich trzech lat piekła?

W przypadku mojego ojca i jego rodziców, wydaje się, że ich początkową decyzją był powrót do żydowskiego nazwiska. Bardzo szybko jednak, a na pewno po pogromie kieleckim, Abrahamerowie uznali swój błąd i powrócili do swoich wojennych aryjskich papierów. Zmiana strategii przetrwania, można by powiedzieć. No to wracam do lektury Koźmińskiej-Frejlak!
Na skanach poniżej: Luty 1945, Kraków, przy pomocy dwóch świadków dziadek ustala swoją tożsamość jako Szymon Jozue Abrahamer „narodowości polskiej i wyznania mojżeszowego”. Drugi slajd: w lipcu 1947 roku Jozue Abrahamer staje się oficjalnie Czesławem Grabowskim.

Przetlumaczyl Sir Google Translate