Ty ktory wybierasz sie na obchody 50.lecia ” marca 68 ” a chcialbys sie przygotowac lub poglebic swoje wiadomosci to polecam dzielo Jerzego Eislera. Nikt ci nie jest w stanie opowiedziec o marcu 68 tak jak to robi Jerzy Eisler
WSTĘP
Tytuł niniejszej książki nawiązuje do tytułu znakomitej monografii Pawła Machcewicza1 – za wiedzą i zgodą jej Autora. Wydarzenia w Polsce w 1968 r., podobnie jak dwanaście lat wcześniej, choć były niewątpliwie dramatyczne, jednak z międzynarodowego
punktu widzenia pozostawały w cieniu innych, nieporównanie ważniejszych dla dziejów świata. Mówiąc o roku 1956, mam na myśli przede wszystkim Powstanie Węgierskie,krwawo spacyfikowane przez wojska radzieckie, izraelsko-brytyjsko-francuską agresję
na Egipt, będącą następstwem upaństwowienia przez prezydenta Gamala Abdel Nasera Towarzystwa Kanału Sueskiego, oraz XX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego z jego prawdziwie historycznymi decyzjami, a zwłaszcza „tajnym” referat I sekretarza Komitetu Centralnego Nikity Chruszczowa.
Jerzy Eisler
Jeśli zaś chodzi o interesujący nas rok 1968, to zarówno dla dziejów świata, jak i historii bloku wschodniego niepomiernie ważniejsza od Marca była Praska Wiosna. Trudno też tu nie wspomnieć o młodzieżowej rewolcie na Zachodzie i konsekwencjach pokoleniowej kontestacji przynajmniej we Francji, Republice Federalnej Niemiec i Stanach Zjednoczonych. Nie wolno przy tym zapominać, że rok 1968 to także apogeum wojny w Wietnamie. Nie tracąc z pola widzenia tego wszystkiego, ale także innych wydarzeń mających wpływ na atmosferę międzynarodową, np. radziecko-chińskiej rywalizacji o dominującą pozycję w „rodzinie komunistycznej”, postanowiłem skupić się na wydarzeniach 1968 r. w Polsce. Pragnę jednocześnie dodać, że nie jest to moja pierwsza
próba zmierzenia się z tym zagadnieniem. Gdy w marcu 1991 r. publikowałem moją pierwszą książkę na temat Marca 1968 r.2,przy jej pisaniu obok stosunkowo skromnej wtedy literatury przedmiotu wykorzystałem przede wszystkim zebrane przeze mnie relacje kilkudziesięciu uczestników i obserwatorów ówczesnych wydarzeń oraz memuarystykę, prasę i publikowane dokumenty. Tylko w niewielkim stopniu mogłem skorzystać z archiwaliów. W następnym roku książka ta stała się podstawą przewodu habilitacyjnego w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk i przyniosła mi nagrodę polskiego Pen Clubu im. Ksawerego Pruszyńskiego.
W znacznym stopniu zmieniła też moje życie zawodowe – dość powszechnie zaczęto mnie łączyć z tematyką marcową. Jednak w praktyce już w chwili, gdy się ukazywała, wiedziałem, iż – prędzej czy później – raz jeszcze do niej powrócę.