Sprawiedliwy wśród Narodów Świata

– tytuł przyznany: 1979

• Janina Docha z d. Bartoszewicz
• Antoni Docha
• 

Ukrywający się:

Historia pomocy

lipiec 2014, dr Maria Ciesielska / red. Klara Jackl

Dr Antoni Docha wraz z żoną dr Janiną z d. Bartoszewicz mieszkali i prowadzili wspólniepraktykę lekarską w miejscowości Indura (dziś na Białorusi). Od 1943 r. pod opieką Dochówznajdowała się rodzina dr. Chaima Blumsteina – doktor, jego żona Estera oraz synowie Alex i Nataniel.

W swoich zapiskach dr Docha pisał: „Miałem kolegę Żyda, doktora Blumsteina w Grodnie.Prosił mnie o ocalenie mu życia wraz z całą rodziną. Łatwo to powiedzieć, a jakże trudnowykonać. W razie nieudania się – pewna śmierć. Ale to przecież był kolega. Wynajęliśmyciężarowy niemiecki samochód obsługiwany przez kierowcę Polaka. Położyliśmy na podłodzecałą rodzinę doktora Blumsteina. Narzuciliśmy na nich różnych szmat. Na szmatachumieściliśmy różny sprzęt, przeważnie drewniany i… pojechaliśmy”. Minąwszy jedenz posterunków niemieckiej żandarmerii, kierowca nie wytrzymał jednak psychicznie i wyrzuciłwszystkich z samochodu, w tym także doktora Dochę. Do domu doktora dotarli na piechotę.

Początkowo dr Chaim Blumstein planował wraz ze starszym synem Natanielem przedostaćsię do Warszawy i żyć tam po „stronie aryjskiej”. Dr Docha znalazł dla Estery i Alexaschronienie w gospodarstwie państwa Staniewskich, rodziny, którą odwiedzał w związkuz leczeniem sparaliżowanego ojca. Staniewscy mieszkali w  Staniewiczach, około 40 km odGrodna.

Kiedy w lutym 1943 r. Frania Broide uciekła z likwidowanego getta w Grodnie, wiedziała jużo lekarzu z Indury, który pomaga Żydom. Frania zwróciła się do dr. Dochy i poprosiłao pomoc w ocaleniu jej maleńkiej córeczki. Umówili się, że zostawi ją na schodach domupewnej rodziny, którą dr Docha znał i wiedział, że dziecko zostanie tam przyjęte.Dziewczynka pozostała u rodziny aż do wyzwolenia. Frania dołączyła zaś do Estery i Alexa.

Niestety Chaim i Nataniel nie zdołali dotrzeć do Warszawy. Także oni schronili się uStaniewskich. Po dziewięciu miesiącach mąż Frani, Hilel Broide, dotychczas ukrywający sięsamodzielnie, także dołączył do grupy. W swoim świadectwie dla Instytutu Yad Vashemnapisał: „Dr. Docha opiekował się całą grupą przez półtora roku. Pomimo niebezpieczeństwaodwiedzał nas, pocieszał, przynosił lekarstwa i doglądał nas”. Alex Blumstein wspominał:„Staniewscy, razem z siedemnastoletnią kuzynką Heleną (po wojnie Zaniewską), dawali namschronienie przez półtora roku aż do wyzwolenia w lipcu 1944 roku”.

W 1942 r. dr Docha znalazł schronienie także dla Heleny Bibliowicz (z d. Szewach) i jejprzyjaciółki Fani Halpern (potem Lubitch). Kobiety ukryły się w domu rodziny Strzałkowskich.Stefania Strzałkowska wybudowała dla nich kryjówkę, w której spędziły dwa lata. Przez całyten czas dr Docha co miesiąc dawał Stefanii niewielkie kwoty na poczet utrzymaniaukrywanych.

W czasie okupacji dr Docha, będąc oficerem rezerwy,  został zaprzysiężony w Armii Krajowej  i  prawdopodobnie już od 1943 r. był szefem służby sanitarnej w obwodzie Grodno.

Po wojnie Dochowie mieszkali i pracowali w Sokółce.  Z częścią ocalonych Żydów utrzymywali bliskie i serdeczne relacje. W trudnym okresie powojennym otrzymywali od nich paczki z odzieżą i jedzeniem. W latach 80. XX w. dr Blumstein proponował, aby córka dr. Dochy, Teresa, wraz z mężem i dziećmi wyjechała do USA, gdzie – z jego pomocą – mogłaby zamieszkać praktykować jako lekarz.

Helena Bibliowicz odnalazła rodzinę Antoniego Dochy już po jego śmierci.

http://www.sprawiedliwi.org.pl/pl/family/680,rodzina-dochow/

,