Dante Alighieri pisząc swą Boską Komedię był niezwykłym wizjonerem. W stworzonej przez siebie kreacji piekła nie przewidział jednak tego, że to o czym napisał wydarzy się kiedyś naprawdę.

Łapanki, getta, rozstrzeliwania, przymusowe roboty, łagry, transporty, komory gazowe i krematoria to kręgi piekielne, w które ofiary dostały się nie z własnej woli.

Który krąg piekielny mniej boli? Auschwitz czy łagier w dalekiej Syberii ?

Czy z dzisiejszej perspektywy wolno nam stosować takie porównania?

“Dzieci Syjonu” to książka Henryka Grynberga o losach grupy żydowskich dzieci ewakuowanych przez armię generała Andersa z Rosji do Palestyny. Wcześniej jednak ta niewielka grupa otrzymała „przepustkę do życia” i mogła „pracować” w łagrach tajgi. Wstrząsająca relacja dzieci układa się w chronologiczna fabułę od pierwszych przejawów antysemityzmu, poprzez Zagładę, ucieczkę na wschód, katorżnicze życie na Syberii aż do wyjazdu do Palestyny. O ile znamy sytuację dorosłych to w tych relacjach od pierwszej do ostatniej strony mamy przed oczami kilku – kilkunastoletnie dzieci, w których jak w zwierciadle odbija się świat dorosłych. To właśnie one stają się obiektem ataków rówieśników. Muszą szybko dorastać i pozbawione normalnego dzieciństwa weryfikować zasady moralne, które im wpajano. Uczą się szybko, że jedyny sposób przetrwania to działanie w pojedynkę, opuszczenie rodziny i stanie się zwierzęciem ,które by przetrwać kieruje się instynktem. Zasadniczo wszystkie relacje dzieci są bardzo do siebie zbliżone, różni je czasami status rodziny, który obliczu  Zagłady zdaje się nie mieć żadnego znaczenia. To czego nie odebrali Niemcy, bezceremonialnie odbierają Sowieci.

Książka Grynberga porusza kwestię dziecięcych ofiar wojennych, o których na co dzień się nie wspomina i których losy najczęściej są pomijane. Autor dzięki tej książce uzupełnia obraz Zagłady o sytuację Żydów w Związku Radzieckim.

Robert Mielcarek