Od dłuższego czasu próbuję dowieść tezy, że obecnie w Polsce postawy antysemickie, a więc postawy wrogości i niechęci do Żydów, nie występują jako odrębne, niezależne od innych. Jeśli mamy do czynienia z aktywnymi postawami antysemickimi, takimi, które nakazują rozejrzeć się wokół, czy nie ma obok jakiegoś Żyda – a więc także osoby żydowskiego pochodzenia, która udaje nie-Żyda – najczęściej

nie występują one w Polsce samodzielnie. Stanowią na ogół część ogólniejszego obrazu świata, zideologizowanego światopoglądu, w którego centrum znajduje się kwestia narodu, jego powołania, jego cech i katolickiego charakteru oraz, rzecz jasna, jego wrogów i przeciwników.

Kiedy podsumowałem analizę badań nad antysemityzmem z roku 2002, powtórzonych po pierwszym studium z roku 1992, związek między katolicko- -apologetycznym obrazem narodu polskiego (zapewne należałoby to napisać wielkimi literami) zaskoczył mnie, bo był jednoznaczny i klarowny.

Cały zespół antysemickich przekonań i stereotypów w roku 1992 był raczej rozproszony i nie wiązał się statystycznie z przekonaniami afirmującymi własny naród. Tymczasem dane z 2002 roku przyniosły takie zależności – także z deklaracjami religijności. Były one zaskakująco jednoznaczne. Postawy antysemickie określiliśmy wraz z dr Heleną Datner na podstawie odpowiedzi na kilka pytań naszej ankiety i wyróżniliśmy dwa typy takich postaw.

Różniły się one sposobem uzasadniania wrogości wobec Żydów. Pierwszy typ to antysemityzm tradycyjny, gdzie wrogość uzasadniana jest przez tradycyjne, religijne stereotypy antyżydowskie (Żydzi zamordowali Pana Jezusa). Drugi typ to antysemityzm nowoczesny – postawy wrogości uzasadniane są tu przekonaniami opartymi na ideologii antyżydowskiej (w Polsce jej głównym autorem był z całą pewnością Roman Dmowski).

Inspiracją były tu rozważania Hannah Arendt, która pokazała powstanie nowej, ideologicznej formy wrogości do Żydów, uformowanej po Wielkiej Rewolucji Francuskiej

Calosc w linku ponizej

IR E N E U S Z KR Z E M I Ń S K I