1. NBC News, 13 grudnia 2022: “Starożytny skarb srebrnych monet sprzed 2200 lat, znaleziony w pustynnej jaskini w Izraelu, może stanowić nowy dowód na poparcie historii żydowskiego buntu…. 15 srebrnych monet zostało ukrytych [podczas] rewolty Machabeuszy w latach 167-160 p.n.e., kiedy żydowscy wojownicy zbuntowali się przeciwko Imperium Seleucydów [syryjskiemu]….”
2. . Znaczenie dla USA. W 1777 roku Chanuka była obchodzona podczas najbardziej krytycznej bitwy w Valley Forge, która ugruntowała zwycięstwo Armii Kontynentalnej George’a Washingtona nad brytyjską monarchią.
   Benjamin Rush, sygnatariusz Deklaracji Niepodległości i gracz w ratyfikacji Konstytucji USA, utorował drogę do Boston Tea Party, 1773: “Jakie błyszczące przykłady patriotyzmu widzimy w Jozuem, Samuelu, Machabeuszach i znakomitych książętach i prorokach wśród Żydów…”

Chanuka według sędziego Sądu Najwyższego USA, Louisa Brandeisa, grudzień 1915: “Chanuka, święto Machabeuszy… sławi zwycięstwo ducha nad rzeczami materialnymi… zwycięstwo także nad [zewnętrznymi, ale także] bardziej niebezpiecznymi wrogami wewnętrznymi, saduceuszami [wyższą warstwą społeczną i ekonomiczną]; zwycięstwo nad miłującą spokój, grającą na zwłokę, uprzywilejowaną, potężną grupą, która w swej giętkości zdradziłaby najlepsze interesy ludu; zwycięstwo demokracji nad arystokracją…. Walka Machabeuszy jest przedmiotem wiecznego zainteresowania na całym świecie…. Jest to walka, w której wszyscy Amerykanie, nie-Żydzi, jak również Żydzi… są żywotnie dotknięci…”

3. Żydowskie święto narodowowyzwoleńcze. Chanuka (wieczór 18 grudnia – 26 grudnia 2022) jest jedynym świętem żydowskim, które upamiętnia starożytną walkę narodowowyzwoleńczą w Ziemi Izraela, w przeciwieństwie do świąt narodowowyzwoleńczych – Paschy, Sukkot/Tabernacles i Szawu’ot/Pentekost – które upamiętniają Wyjście z niewoli egipskiej do wyzwolenia w Ziemi Izraela, i w przeciwieństwie do Purim, które upamiętnia wyzwolenie od perskiej próby unicestwienia narodu żydowskiego.

Kontekst historyczny Chanuka jest opisana w czterech Księgach Machabejskich, Zwoju Antiocha i Wojnach Żydowskich.

W 323 r. p.n.e. imperium greckie zostało podzielone na trzy niezależne i rywalizujące ze sobą mini-państwa (Grecja, Seleucydzi/Syria, Ptolemeusze/Egipt), po śmierci Aleksandra Wielkiego (Aleksandra III), który wysoko cenił judaizm.

W 175 r. p.n.e. cesarz Seleucydów/Syryjczyków Antiochus (IV) Epifanes zajął Ziemię Izraela i podejrzewał, że Żydzi są sojusznikami jego ptolemejskiego/egipskiego wroga. Cesarz Seleucydów był znany z ekscentrycznego zachowania, stąd jego imię, Epifanes, co oznacza “boską manifestację”. Dążył do wytępienia judaizmu i nawrócenia Żydów na hellenizm. W 169 roku p.n.e. zdewastował Jerozolimę, próbował zmasakrować ludność żydowską i zdelegalizował praktykowanie judaizmu.

W 166/7 r. p.n.e. na czele żydowskiej rebelii stanęli członkowie nieetatowej rodziny Hasmoneuszy (Machabeuszy) – z wiejskiego miasta Modi’in, w połowie drogi między Jerozolimą a Morzem Śródziemnym – na czele z Mattityahu, kapłanem, i jego pięcioma synami: Jochananem, Judą, Szimonem, Jonatanem i Eleazarem. Walczyli oni z okupantem Seleucydów i ustanowili żydowską niezależność.

Kiedy cesarz Antiochus IV Epifanes z Seleucydów nakazał zakończyć żydowską “okupację” Jerozolimy, Jafy, Gazy, Gezer i Akronu, Szimon Machabeusz odpowiedział: “Nie zajęliśmy obcej ziemi…. Wyzwoliliśmy ziemię naszych przodków spod obcej okupacji (Księga Machabejska A: 15:33).”

Sukcesy Machabeuszy na polu bitwy były zgodne z reputacją Żydów jako znakomitych wojowników, którzy często byli wynajmowani jako najemnicy przez Egipt, Syrię, Kartaginę, Rzym i inne światowe i regionalne potęgi.

Dynastia Hasmoneuszy była pełna zewnętrznych i wewnętrznych wojen i trwała do 37 roku p.n.e., kiedy to Herod Wielki (pełnomocnik Rzymu) pokonał Antygonusa II Matatiasa.

Chanuka i Ziemia Izraela.

Chanuka podkreśla centralne miejsce Ziemi Izraela w kształtowaniu się żydowskiej historii, religii i kultury. Grzbiety górskie Judei i Samarii (Zachodni Brzeg) były platformą bitew Machabejskich: Mitzpah (miejsce pochówku proroka Samuela), Beth El (miejsce Arki Przymierza i początkowej siedziby Judy Machabeusza), Beth Horon, Hadashah, Beth Zur i Ma’aleh Levonah (zwycięstwa Judy nad Seronem, Nicanorem, Lizjaszem i Apoloniuszem), Adora’yim (twierdza Machabeuszy), Eleazar (nazwany na cześć najmłodszego syna Mattityahu), Beit Zachariya (pierwsza porażka Judy), Ba’al Hatzor (klęska i śmierć Judy), Te’qoah, Mikhmash i Gophnah (bazy Szimona i Jonatana), Pustynia Judzka.

Znaczenie Chanuki.

Chanuka upamiętnia prowadzone przez Machabeuszy wyzwolenie narodowe, poprzez zapalanie świec przez 8 dni, które upamiętniają ponowną inaugurację żydowskiej Świątyni Jerozolimskiej i jej Menory (kandelabru) w 25 dniu żydowskiego miesiąca Kislev, co zostało przepowiedziane przez proroka Hagaja w 520 r. p.n.e. Hebrajska pisownia Chanuka (חנוכה) i inauguracja (חנוכ) jest pochodną tego samego korzenia.
Chanuka obchodzona jest 25 dnia żydowskiego miesiąca Kislev, który jest miesiącem cudów, takich jak pojawienie się po powodzi tęczy Noego, zakończenie budowy świętej arki przez Mojżesza (25 dnia Kislev), położenie fundamentów Drugiej Świątyni przez Nehemiasza itp. 25. hebrajskie słowo w Księdze Rodzaju to “światło”, a 25. przystankiem podczas Exodusu była Haszmona (taka sama hebrajska pisownia jak Hasmoneusze-Makabeusze).

Pierwszy dzień Chanuki jest obchodzony, kiedy godziny światła dziennego są równe godzinom ciemności – i kiedy światło księżyca jest ledwo zauważalne – zwiastując jaśniejsze dni: optymizm.

Chanuka według Ojca Założyciela Izraela, Dawida Ben Guriona, współczesnego Makabeusza, który poprowadził wojnę o niepodległość Izraela w 1948 roku: “Walka Machabeuszy była jednym z najbardziej dramatycznych starć cywilizacji w historii ludzkości, a nie tylko polityczno-militarną walką z obcym uciskiem…. W przeciwieństwie do wielu ludów, skromny naród żydowski nie zasymilował się. Naród żydowski zwyciężył, zdobył, utrzymał i wzmocnił swoją niezależność i unikalną cywilizację…. To właśnie duch ludu, a nie nieudany duch establishmentu, umożliwił Hasmoneuszom pokonanie jednego z najwspanialszych duchowych, politycznych i militarnych wyzwań w żydowskiej historii….” (Uniqueness and Destiny, s. 20-22, David Ben Gurion, IDF Publishing, 1953).

Chanukah Przewodnik dla niezorientowanych 2022

Przetlumaczyl Sir Google Translate