Wśród zalecanych do zwiedzania przez izraelskie wycieczki dodatkowych instytucji są m.in. muzea poświęcone Żołnierzom Wyklętym, choć niektórzy z nich dopuszczali się mordów na Żydach w trakcie II wojny światowej

Wiosną 2020 r. oficjalne przyjazdy do Polski grup młodzieży z Izraela zostały zawieszone. Przyczyną było polityczne napięcie pomiędzy po uchwaleniu przez Sejm ustawy uniemożliwiającej odzyskiwanie majątków utraconych przez Żydów w czasie II wojny światowej.

Ustawa została bardzo źle przyjęta w Izraelu. Z kolei Polska uzasadniała kryzys tym, że nie chciała dłużej akceptować ochroniarzy uzbrojonych w broń palną, którzy towarzyszyli żydowskiej młodzieży odwiedzającej miejsca Zagłady. Co ważne, nigdy w historii tych wycieczek nie odnotowano incydentów skierowanych przeciwko ich uczestnikom ani przypadków nadużywania swoich uprawnień przez ochronę.  

Lista życzeń rządu PiS

Nową umowę podpisano w marcu – już z nowym prawicowym rządem Benjamina Netanjahu – ale sama jej treść nie była jawna. Teraz upubliczniły ją władze Izraela.

Kwestia uzbrojenia ochrony jest tam ujęta w ten sposób, że będzie to możliwe „w szczególnie uzasadnionych przypadkach” i na osobny wniosek każdej ze stron (umowa dotyczy też wyjazdów młodzieży polskiej do Izraela).

Wg porozumienia na terenie Polski izraelskie wycieczki mają być chronione przez polskie prywatne firmy ochroniarskie, a na terenie Izraela Polaków mają chronić firmy izraelskie. Dopuszczono też obecność agentów ochrony z danego kraju, którzy przyjadą z grupą (czyli tak jak było przed zawieszeniem wizyt), ale trzeba będzie ten fakt zgłosić i uzasadnić szczególnymi względami bezpieczeństwa.  

W porozumieniu mowa jest też o tym, że jego celem jest edukacja młodzieży obu krajów w zakresie „ich wspólnej historii”. Dlatego na liście do zwiedzania mają być nie tylko miejsca zagłady, ale też inne instytucje zajmujące się dokumentowaniem historii powszechnej, dziejów Żydów w Polsce oraz cierpień Polaków w czasie II wojny światowej.

Listę takich miejsc podano w załączniku, każda wycieczka ma wybierać jedną z takich instytucji do odwiedzenia. Kilka z nich budzi w Izraelu sprzeciw. Chodzi o Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce, powstające w Warszawie Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL oraz  Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

Izraelski dziennik “Haarec” krytykuje włączenie ich w program wizyt. Profesor Havi Dreifuss, historyk z Uniwersytetu w Tel Awiwie i Instytutu Yad Vashem, powiedziała, że ekspozycje w tych muzeach “ignorują udokumentowane aspekty udziału Polaków w mordowaniu Żydów”, a inne faktycznie “gloryfikują Polaków, którzy byli zaangażowani po szyję w mordowanie Żydów”. 

Profesor Jan Grabowski, polsko-kanadyjski historyk i badacz Holocaustu, dodaje w “Haarec”: – To co tam masz, to “polska lista życzeń” tego, dokąd powinna iść izraelska młodzież. Czyta się to jak sen negacjonisty Holokaustu.

Grabowski, podobnie jak wielu niezależnych badaczy, krytykuje muzeum w Markowej za przekłamany przekaz historyczny, w którym pomija się udział części Polaków w Zagładzie. Tymczasem muzeum w Markowej jest dla rządzącego w Polsce PiS jednym z głównych punktów „polityki historycznej” polegającej na ukrywaniu wstydliwych faktów z naszej historii. – Gdyby istniało muzeum zniekształceń Holokaustu, to byłoby to – uważa Grabowski. 

33 muzea na liście

W aneksie wymienione są 33 muzea. Poza trzema, które stały się przedmiotem krytyki, pozostałe nie powinny budzić sporów. Są tam wszystkie istniejące w Polsce muzea dokumentujące historię i zagładę Żydów (wśród nich warszawski Polin, muzeum Schindlera, powstające muzeum Getta Warszawskiego), Muzeum Katyńskie, Muzeum Martyrologii Wsi Polskiej oraz takie miejsca jak Wawel, Wilanów czy Zamek Królewski w Warszawie.  

Lista ma charakter opcjonalny i organizatorzy wycieczek sami będą wybierać miejsce, które chcą odwiedzić.  

Wojciech Czuchnowski

Izrael ujawnił umowę z Polską. Rząd PiS wskazał listę muzeów do odwiedzenia przez izraelską młodzież