Nadeslala Maria Ciesielska
Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – tytuł przyznany:
18 lutego 1981
- Henryk Wieliczański
Ukrywający się:
Sara Celnik
Historia pomocy
wrzesień 2014, dr Maria Ciesielska / red. Klara Jackl
Henryk Wieliczański studiował na wydziale lekarskim Uniwersytetu Stefana Batoregow Wilnie. W okresie studiów był współzałożycielem „Unitanii” – Akademickiej ŻydowskiejKorporacji Syjonistyczno-Rewizjonistycznej. „Unitania” została założona w 1926 r. głównieprzez studentów pochodzenia żydowskiego.Po uzyskaniu dyplomu w 1931 r. Henrykzamieszkał w Łodzi. Pracował jako lekarz internista na Oddziale Wewnętrznym dla „chorychpiersiowych” w Szpitalu Żydowskim Fundacji im. małżonków Izraela i Leony Poznańskichw Łodzi .
W okresie okupacji mieszkał w Warszawie przy ul. Sosnowej ze swoją żoną Teodozją Marią oraz córeczką Zosią. W październiku 1942 r. Sara Celnik zwróciła się do niego z prośbą o pomoc. Ukrywała się już wówczas na „aryjskich papierach” wystawionych na nazwisko Stefania Pabiańska, ale poszukiwała schronienia. Dr Wieliczański polecił jej, aby udała się do jego żony poszukującej opiekunki do dziecka, lecz by nie wyjawiała swojego pochodzenia. Jeśli żona nie przyjęłaby jej do pracy, Sara miała wrócić do Henryka .
Teodozja Maria Wieliczańska zgodziła się przyjąć Sarę do pracy. Po kilku dniach wyjaśniono jej kim faktycznie jest Stefania Pabiańska. W domu Wieliczańskich Sara otrzymała nie tylko pomoc materialną, ale także szczerą troskę i przyjaźń. Jak opisywała po wojnie, wielokrotnie była świadkiem, jak Wieliczańscy udzielają pomocy osobom w potrzebie.
Dr Wieliczański był szefem sanitarnym Związku Syndykalistów Polskich. Był też członkiem Armii Krajowej, nosił pseudonim „Zygmunt”. Pracował w Centralnym Laboratorium Toksykologicznym.
8 stycznia 1943 r. został aresztowany w swoim domu i osadzony w więzieniu gestapo na Pawiaku, skąd przewieziono go do obozu koncentracyjnego na Majdanku, a stamtąd do KL Auschwitz. Przeżył wojnę i zamieszkał w Łodzi gdzie pełnił funkcję sekretarza Łódzkiej Izby Lekarskiej. W 1972 r. dr Wieliczański był jednym ze świadków w procesie zbrodniarzy wojennych w Düsseldorfie.
Sara uniknęła aresztowania, ponieważ nie było jej wówczas w domu. Wyjechała na roboty doNiemiec, gdzie przetrwała wojnę.
BIBLIOGRAFIA
- Archiwum Yad Vashem, 1945
- Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 301 6140
- Jerzy Kwiatkowski, 485 dni na Majdanku, Lublin 1966
- Małgorzata Szlachetka, Opisy piekła. Grypsy z Majdanka na wystawie,
Ostatni dostęp 28.04.2014
- Danuta Brzosko-Mędryk, Matylda, Warszawa 1970
- Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku, Protokoły przesłuchań świadków – mężczyzn z postępowania, XIX-1975,
Protokół przesłuchania świadka H. Wieliczańskiego z 16.05.1972
Kategorie: Uncategorized
