Upamiętnienie platformy do inwazji Brytyjskich Sił Specjalnych na Sycylię, zbudowanej w kibucu Gesher HaZiv

9 lipca 1943 roku tysiące żołnierzy brytyjskiej 8 Armii pod dowództwem słynnego feldmarszałka Bernarda Law Montgomery’ego zaatakowało plaże Syrakuz, włoskiego miasta na południu Sycylii. Była to kluczowa część operacji Husky: alianckiego planu inwazji na kontrolowane przez faszystów Włochy podczas II wojny światowej. Brytyjczykom drogę utorowali żołnierze Special Raiding Squadron (SRS), elitarnej jednostki specjalnie wyszkolonej do tego zadania. Niewielu jednak wie, że ich szkolenie i przygotowania miały miejsce w Izraelu, w pobliżu miejsca, które wkrótce miało zostać nazwane “Kibbutz Gesher HaZiv”.

Brytyjska Specjalna Służba Powietrzna (SAS) była jednostką komandosów założoną w 1941 roku przez Sir Davida Stirlinga. Została stworzona, aby wspierać siły brytyjskie w pustynnych bitwach w Afryce Północnej przeciwko osławionemu nazistowskiemu generałowi Erwinowi Rommlowi. Ich unikalna taktyka walki komandosów była bardzo skuteczna, niszcząc rekordową liczbę nazistowskich samolotów i zmuszając Rommla do skierowania dużych zasobów do walki z nimi. Chociaż sam Stirling został schwytany przez nazistów, SAS okazał się cennym źródłem w arsenale aliantów.

Nazistowski pojazd przechwycony przez SAS. Pojazd jest prowadzony przez dowódcę SRS, majora Paddy’ego Mayne’a. Kolekcja Tonkin. Dzięki uprzejmości Jane Storey (2023)

Wraz z ich imponującymi wynikami stało się jasne, że aby zintegrować ich z walką aliantów w bardzo zróżnicowanym terenie Europy, SAS będzie musiał się zmienić. SAS został przekształcony w Special Boat Squadron (SBS) do morskich misji komandosów i Special Raiding Squadron (SRS) do powietrznych misji komandosów i nalotów, pod dowództwem zastępcy Stirlinga, majora Paddy’ego Mayne’a. Ich pierwszą misją było poprowadzenie sił brytyjskich atakujących Włochy w ramach operacji Husky, pierwszej alianckiej inwazji na terytorium Osi w Europie.

Przygotowanie do misji było bardzo ważne, zwłaszcza dla jednostki, która nigdy nie walczyła na europejskiej ziemi. Na szczęście dowództwo i jednostki SAS znalazły idealne miejsce na założenie obozów szkoleniowych na terenie Izraela, będącego wówczas pod brytyjskim mandatem. SBS osiedlił się w pobliżu zamku krzyżowców Athlit (używanego również przez legendarną brytyjską jednostkę Special Operations Executive, SOE), podczas gdy SRS zbudował swój obóz szkoleniowy na niezamieszkanym wzgórzu w pobliżu wioski Az Zib.

Brytyjski żołnierz w obozie SRS. Za nim znajduje się żydowska kolekcja Yishuv Nahariya, Tonkin (2022), dzięki uprzejmości J. Storey.

Szkolenie tam było trudne. W szczególności SRS szkolili się w zakresie zdolności potrzebnych do inwazji na Włochy: ćwiczyli zdobywanie baterii przybrzeżnych na Cyprze, operacje desantowe w Zatoce Akaba (znanej dziś również jako Zatoka Ejlat), trening narciarski w Libanie i wspinaczkę po klifach w Rosh HaNikra (kilka kilometrów na północ od ich obozu). Do lipca jednostki SAS były gotowe, a operacja Husky miała się wkrótce rozpocząć.

Personel SRS w Gesher HaZiv. Kolekcja Tonkin. Dzięki uprzejmości Jane Storey (2023)

Operacja zakończyła się pełnym sukcesem. Siły SAS poprowadziły baterię przybrzeżną na włoskie plaże i kontynuowały operacje na włoskim kontynencie, zdobywając terytorium i wyzwalając miasta. 8 września 1943 r. włoski reżim oficjalnie poddał się aliantom. Dwa miesiące później SAS powrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie pomógł przygotować aliancką inwazję na Normandię w 1944 roku.

Historia SAS stała się legendarna, a ich dziedzictwo wpłynęło na wiele elitarnych jednostek komandosów w siłach zbrojnych na całym świecie. W Izraelu elitarna jednostka komandosów IDF, Sayeret Matkal, czerpała inspirację z SAS, przyjmując ich motto “Kto odważy się wygrać”. Pod koniec zaawansowanego szkolenia żołnierze jednostki otrzymują książkę “Phantom

Generał brygady (rez.) Erez David Maisel był szefem Wydziału Współpracy Międzynarodowej IDF, a dziś jest członkiem Stowarzyszenia Dziedzictwa Haganah. Podczas dowodzenia dywizją zainicjował projekt upamiętnienia wojskowego “Generation Arrow”. Projekt ma na celu upamiętnienie historycznych wydarzeń współpracy międzynarodowej między IDF a zagranicznymi armiami, odzwierciedlając wkład współpracy międzynarodowej w ochronę izraelskich cywilów i osiąganie celów wojskowych.

W ramach projektu Erez, we współpracy z brytyjskim historykiem Paulem McCue, powiernikiem wykonawczym Secret Network for World War II Science, rozpoczął badanie obecności sił SAS w Mandatowej Palestynie. Podczas swoich badań odkryli coś interesującego. Podczas gdy niektóre brytyjskie bazy operacji specjalnych w Izraelu były znane i zachowane, a niektóre zostały nawet przekształcone w bazy dla jednostek IDF, baza szkoleniowa Special Raiding Squadron (SRS) została opuszczona, a jej lokalizacja zapomniana. Erez i Paul rozpoczęli poszukiwania prostej odpowiedzi na pytanie: gdzie znajdowała się baza SRS?

Erez opowiedział nam o swoich badaniach: “Paul McCue udał się do Australii, aby spotkać się z córką jednego z dowódców SRS, która ujawniła mu album ze zdjęciami z jego czasów w Mandatory Palestine. Jedno ze zdjęć przedstawia wieżę ciśnień, a kiedy Paul pokazał mi to zdjęcie, zdałem sobie sprawę, że jest to słynna wieża ciśnień w mieście Nahariya, co oznacza, że obóz musiał znajdować się w pobliżu”.

Dzisiejszy kibuc Gesher HaZiv, baza SRS 1943 – odnowione obiekty obozowe.

Mając tę pierwszą wskazówkę, Erez i Paul zaczęli badać okolicę, porównując stare zdjęcia z mapami topograficznymi i znaleźli odpowiedź: “Zdałem sobie sprawę, że wiele budynków w małym kibucu o nazwie “Gesher HaZiv” ma podobny wygląd do obozu szkoleniowego SRS zachowanego przez kibuc, zdaliśmy sobie sprawę, że znaleźliśmy dawno zaginione miejsce obozu szkoleniowego SRS, tak kluczowego dla walki z siłami Osi”.

W dniu 8 czerwca 2023 r. w kibucu Gesher HaZiv odsłonięto tablicę upamiętniającą historię SRS i ich wyjątkowego obozu szkoleniowego obok odrestaurowanej struktury SRS w kibucu, obecnie wykorzystywanej jako galeria. Międzynarodowy rzecznik IDF LTC Richard Hecht reprezentował IDF podczas ceremonii.

Tablica pamiątkowa w kibucu Gesher HaZiv (ufundowana przez Gerald Holdsworth Special Forces Charitable Trust) z panem Eitanem Shariffem, członkiem kibucu, który doprowadził do odrestaurowania konstrukcji i utworzenia tam galerii sztuki.

Na temat znaczenia upamiętniania takich historycznych struktur, Erez powiedział nam: “Upamiętniamy to miejsce jako znak szacunku dla dzielnych żołnierzy, którzy spędzili tu tak wiele czasu na treningach, przygotowując się do momentu, w którym stworzą historię, podbijając terytoria Osi”.

“Osiągnięcia SAS/SRS podczas II wojny światowej w Afryce Północnej, a później w Europie, są doskonałym przykładem siły odwagi, pracy zespołowej i koleżeństwa, profesjonalizmu i niesamowitej determinacji w obliczu ogromnych wyzwań. Przykład, który zainspirował jednostki sił specjalnych na całym świecie, w tym elitarną jednostkę sił specjalnych IDF, Sayeret Matkal, kolejny przykład wspólnego brytyjsko-izraelskiego dziedzictwa wojskowego”.

Brytyjska inspiracja dla Sayeret Matkal od IDF – SAS.