Napisala i przyslala 

Helena Lindskog

Emma Goldman (1869-1940)

Emma Goldman była amerykańską anarchistką, jej wystapienia przyciągaly tłumy, działaczka polityczna, wykładowca, pisarka i położną. Była wolnomyślicielką, która opowiadała się za ateizmem, wolnością słowa, agitacją przeciw wojnie, kontrolą urodzeń i wolną miłością. Goldman propagowała równe prawa dla kobiet i homoseksualistów na rowni z heteroseksualnymi mężczyznami.

Emma Goldman urodziła się w Kownie (obecnie Kaunas) w carskiej Rosji, w ortodoksyjnej żydowskiej rodzinie. W 1886 r. Cała rodzina przeniosła się do Stanów Zjednoczonych i osiadła w Rochester w stanie Nowy Jork i Emma zaczęła pracować jako szwaczka.

Emma Goldman i Alexander Berkman

Jej życie zmieniło się na zawsze, kiedy przeprowadziła się do Nowego Jorku i poznała swojego wieloletniego towarzysza i przyjaciela na cale zycie, Aleksandra Berkmana.  Berkman był anarchistą i wprowadził ją w anarchizm, który stał się jej filozofią przez resztę życia. Poczatkowo Goldman widziala  przemoc jako jedną z metod osiągnięcia celów anarchizmu i  byla zaangażowana w zabójstwo menedżera firmy Carnegie Steel – Henry Clay Frick. Akt zabójstwo został wykonany przez Berkmana, ale nie doprowadził do spodziewanego przez anarchistow masowego poparcia ze strony ludzi. Natomiast Berkman został skazany na 22 lata więzienia. W międzyczasie Goldman rozwinąła swoje umiejętności mówcze i przyciągiwala coraz większe tłumy. Jeden z przykładów jej przesłania: “… demonstruj przed pałacami bogatych; zadaj pracy. Jeśli nie dają ci pracy, żądaj chleba. Jeśli i tego nie dadza, bierz sam chleb. “

Aby z czegos żyć, postanowiła zostać położną. Po ukończeniu studiów dzielila swoj czas pomiedzy wystapieniami, a położnictwem.

W 1901 roku prezydent USA William McKinley został zamordowany przez Leona Czołgosza, który twierdził, że to zrobil inspirowany wystapieniami EmmyGoldman. Nie było żadnych dowodów, które by ją łączyły z atakiem i zabójstwem prezydenta przez Czołgosza.

W 1906 Goldman zaklada czasopismo anarchistyczne “Mother Earth” (Matka Ziemia), które definiuje jako “miejsce dla wypowiedzi młodych idealistów w sztuce i listach”. Rok później Berkman został zwolniony z więzienia i przejął po Goldman czasopismo.

Przez nastepne dziesięć lat Goldman przecinała kraj, wygłaszając mowy i propagujac anarchizm. Jednym z tematów, w które się głęboko zaangażowała, były prawa kobiet do kontroli urodzeń i antykoncepcji. Naruszało to prawo przeciwko nieprzyzwoitości (Comstock Law). Goldman zostje zaresztowan w 1916 r. za wygłaszanie wykładów na temat środków antykoncepcyjnych.

Goldman byla przeciwna zaangażowaniu USA w I wojnie światowej i przez dwa lata była uwięziona za przeciwstawienie się poborowi. Broniąc siebie i Berkmana podczas procesu, Goldman zadala pytanie, jak rząd może twierdzić, że walczy o demokrację za granicą, jednocześnie tłumiąc wolność słowa u siebie w domu.

Goldman i Berkman w 1919 r. powolujac sie na “Anarchist Exclusion Act” zostali uznani przez J. Edgara Hoovera (pozniejszego pierwszego dyrektora FBI i szefa Radical Division w tamtym czasie) za “… bez wątpienia dwóch najbardziej niebezpiecznych anarchistów w tym kraju …” zostali deportowani. Znalezli się wśród 249 innych deportowanych do Finlandii na statku, zwanym “radziecką arką”. Z Finlandii zostali dostarczeni do granicy bolszewickiej Rosji. Wtedy Goldman i Berkman okazali sie w bolszewickim Związku Radzieckim.

W czasie swoich podrozy po bolszewickiej Rosji Goldman i Berkman zamiast równouprawnienia i wzmocnienia pozycji robotników, widzieli represje, złe zarządzanie i korupcję, gdzie każdy krytyk sklasyfikowany byl jako kontrrewolucjonista, robotnicy pracowali w ciężkich warunkach.

Ksiazka Goldman krytykujaca sowiecka Rosje

W 1921 roku Goldman i Berkman opuścili Rosję Radziecką i przenieśli się do Berlina, skąd Goldman napisała kilka artykułów o ich doświadczeniach z pobytu w bolszewickiej Rosji, które zostały opublikowane w dwóch tomach: “Moje rozczarowanie w Rosji” (1923) i “Moje dalsze rozczarowanie” w Rosji “(1924).

Goldman i Berkman rozeszli sie, ale pozostali przyjaciółmi. Przez lata Goldman dawala mowy przenoszac sie pomiędzy Anglią, Francją i Kanadą. Dopiero w 1933 r. dostala amerykańską wizę i otrzymała pozwolenie na odwiedzenie Stanów Zjednoczonych i wygłaszanie wykładów.

Podczas hiszpańskiej wojny domowej w 1936 roku Goldman ptzyjechala do Hiszpanii i po raz pierwszy zobaczyła, ze jej marzenie stalo się – przez jakiś czas -rzeczywistością  w społeczności, która żyła i funkcjonowała zgodnie z zasadami anarchizmu.

Emma Goldman zmarła w 1940 roku w Toronto. Pochowana jest w Chicago.

Plakat filmu gdzie jedna z glownych postaci jest Emma Goldman

Po wielu latach zapomnienia Emma Goldman została ponownie odkryta przez feministki i ruch praw kobiet w latach 70-tych. Goldman była sportretowana w książkach, sztukach teatralnych i musicalach. Najprawdopodobniej najbardziej znana prezentacja jest w filmie Warren Beatty “Reds” (1981). Maureen Stapleton otrzymała Oscara za rolę Emmy Goldman.

Poprzednie czesci

TUTAJ

Zakonczenie jutro