Na zakończenie jeszcze jedno małe wspomnienie poświęcone Maksowi Schaffowi. W okresie żydowskich świąt wielkanocnych na wstępne święto zwane Seder zaprosił mnie do internatu chłopców żydowskich (może sierot, bo tego nie pamiętam), którymi się opiekował. Dzieci śpiewały obrzędowe czy raczej zwyczajowe pieśni po hebrajsku, które krążyły około liczb komentowanych biblijnie. Przy czym powracała ciągle liczba jeden, której odpowiadał wzniosły komentarz: Echad Elohejno szebaszamaim
we ha Erec (Jeden jest Bóg na niebiosach i na ziemi). Jak nieraz przy innych okazjach podczas uroczystości żydowskich, na które mnie
zapraszano, popełniłem także wówczas ten błąd, że podczas chwil, które wydawały mi się uroczyste, zdejmowałem kapelusz, gdy właśnie należało, jak zresztą przez cały czas świętowania, zostawić głowę nakrytą. Uderzyło mnie, ze gdy dzieci widocznie władały swobodnie hebrajszczyzną, między sobą i z wszystkimi gośćmi mówiły po polsku, a szczyt wszystkiego, jeden z uczniów oddeklamował ułożony przez siebie wiersz marzycielski o kraju Izraela, oczywiście po polsku. Pamiętam fizjonomię tego ucznia, ciepłą i życzliwie pogodną, a co także warto wspomnieć, o typie dziecka polskiego. Mówiłem do dra Schaffa: „Gdzie właściwie jesteśmy? Między ludźmi jakiej narodowości?” Zrozumiał moje pytanie i z pewną dumą, uśmiechając się wyjaśnił, że ich zadaniem jako opiekunów i zadaniem wychowawców jest łączyć Izrael z Polską i teraz, i na przyszłość, nawet jeśli te syjonistycznie wychowane dzieci w przyszłości wyemigrują do Palestyny. Czegóż więcej można było wymagać? Nie byli ci wychowankowie ani „krajowymi cudzoziemcami”, ani tym mniej kosmopolitami. Ów wieczór oświetlił mi szczególnie jaskrawo prawość Maksa Schaffa i wszystkich tych; którzy z
nim współpracowali. Byłbym szczęśliwy, gdybym mógł spotkać kiedyś gdzieś któreś z tych ówczesnych dzieci, aby razem z nimi sławić i
błogosławić ich opiekuna.

fargment Tematy żydowskie Stanisław Vincenz

Przyslala Wanda Lacrampe