Stoimy w obliczu zbliżającej się perspektywy świata bez ocalałych z Holokaustu.

“Minęło ponad 18 miesięcy od naszego brutalnego rozstania. Chciałbym, aby moja wiązka wspomnień, przesiąknięta krwią i łzami, służyła jako wieczny nagrobek dla Ciebie, moja najdroższa, oraz dla naszych dzieci, rodziców, braci, sióstr i milionów mężczyzn, kobiet i dzieci, którzy zostali zamordowani razem z Tobą”.

Ocalały z Holokaustu i uciekinier z Treblinki Oscar Strawczyński napisał te pełne udręki słowa w kwietniu 1944 r. po śmierci swojej żony Anki.

Niedawno odwiedziłem miejsce masowego mordu w obozie zagłady w Treblince, aby upamiętnić 80. rocznicę dzielnego buntu setek odważnych żydowskich bojowników, którzy zbuntowali się przeciwko swoim niemieckim nazistowskim mordercom i ich kolaborantom.

Wizyta w Treblince pomogła mi potwierdzić moje osobiste i obowiązkowe zobowiązanie do przekazywania światu przez pokolenia głosów ofiar i ocalałych z Holokaustu oraz do podtrzymywania autentycznych i dokładnych relacji historycznych.

Kiedy z szacunkiem stałem w miejscu pamięci sześciu milionów zamordowanych Żydów, nie mogłem powstrzymać się od wzruszenia poczuciem żydowskiej dumy i odwagi rebeliantów. Działali w imieniu tych, którzy zostali bestialsko zamordowani tylko dlatego, że byli Żydami.

Minęło osiemdziesiąt lat, odkąd ci żydowscy więźniowie, skazani na śmierć, ale stworzeni do wiecznej chwały, odważyli się zbuntować w Treblince. Znajdujący się tam pomnik na zawsze będzie przypominał całej ludzkości o życiach, które zginęły w tej fabryce śmierci, a także o wszystkich żydowskich mężczyznach, kobietach i dzieciach zamordowanych podczas Holokaustu.

Nie możemy pozwolić, aby ich tożsamość i los zostały zatarte lub zniekształcone. Naszym wspólnym obowiązkiem jest zachowanie pamięci o ich życiu i cierpieniu z niezachwianą dokładnością i jasnością; nie tylko w zapisie historycznym, ale także w świadomości współczesnego świata.

Pamiętając o ofiarach, oddajemy cześć stosunkowo nielicznym nie-Żydom, którzy odważnie ryzykowali życie, próbując ratować Żydów podczas Holokaustu. Program Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Yad Vashem honoruje tych odważnych ludzi. Wśród nich jest rodzina Roguszewskich z Łochowa w pobliżu Treblinki, która zasłużyła na to wyróżnienie za udzielenie schronienia Oscarowi Strawczyńskiemu po jego ucieczce z obozu podczas buntu 2 sierpnia 1943 roku. Ich bezinteresowny czyn nie tylko uratował mu życie, ale pomógł zachować jego bezcenne świadectwo o okropnościach Treblinki.

Ta uroczysta okazja podkreśla upływ czasu od wydarzeń Holokaustu i przejmującą rzeczywistość, że liczba naocznych świadków okrucieństw maleje z każdym dniem. Dlatego coraz ważniejsze jest, abyśmy wzięli na siebie odpowiedzialność za przekazanie ich historii.

Ocaleni – odważne osoby, które były świadkami niewyobrażalnych okropności – są żywymi łącznikami z przeszłością, łącząc nas bezpośrednio z najciemniejszym rozdziałem w historii Żydów i ludzkości. Jednak w miarę upływu lat przygotowujemy się na dzień, w którym nie będzie już ocalałych, którzy mogliby podzielić się swoimi relacjami z pierwszej ręki na temat Shoah.

Świadectwa ocalałych oraz dziesięciolecia skrupulatnej dokumentacji i badań obnażyły przerażającą prawdę o Holokauście. Próby zaprzeczania lub trywializowania tych niezrównanych zbrodni antysemickiej nienawiści – czy to sankcjonowanych przez państwo, czy przez złośliwe podmioty – są obrazą pamięci ofiar i ocalałych. Negowanie i zniekształcanie Holokaustu musi zostać stanowczo odrzucone. Możemy i musimy przeciwstawiać się kłamstwom za pomocą dowodów i niepodważalnych zapisów historycznych. Ta odpowiedzialność za pamięć nie spoczywa na Żydach, ale na całej ludzkości.

Upamiętniając Holokaust, musimy stawić czoła trudnym pytaniom ze szczerością i przejrzystością. Jak możemy przedstawić najdokładniejszy obraz tego, co się wydarzyło? Jak możemy uniknąć umniejszania znaczenia żydowskiej pamięci o Holokauście? Jak możemy zaangażować młodsze pokolenie w to dziedzictwo bez narażania na szwank dokładności i złożoności historii?

80. rocznica buntu w Treblince służy jako przejmujące przypomnienie o naszym zbiorowym obowiązku uczczenia pamięci tych, którzy ucierpieli. Dzięki inicjatywom edukacyjnym, wydarzeniom upamiętniającym i zachowaniu zapisów historycznych możemy utrzymać płomień pamięci przy życiu nawet w świecie bez ocalałych. Przekazując młodemu pokoleniu wiedzę na temat Holokaustu, dajemy im narzędzia, dzięki którym mogą stać się strażnikami pamięci oraz orędownikami tolerancji i zrozumienia.

Nadszedł czas, aby podwoić nasze wysiłki w celu zapewnienia, że pamięć o Holokauście przetrwa i będzie nieustannie przypominać o konsekwencjach antysemityzmu, nienawiści i bigoterii.

Kiedy zebraliśmy się w Treblince, otoczeni ciszą pól i lasów, usłyszałem głosy setek tysięcy zamordowanych tam ofiar, wołające z ziemi. Pamiętajmy i zobowiązujmy się zachować ich dziedzictwo na zawsze.

Pamiętając o buncie w Treblince