Ludzie składają kwiaty w okolicach sali koncertowej Crocus City Hall, Rosja, 23 marca 2024 r. (Fot. REUTERS/Yulia Morozova)

Robert Stefanicki

Od listopada napływały informacje wywiadowcze wskazujące, że oddział tzw. Państwa Islamskiego (ISIS) działający w Azji Środkowej jest zdeterminowany, by zaatakować Rosję. Amerykanie przed tym ostrzegali, ale Putin uznał to za prowokację.

Co najmniej 93 osoby zginęły, a 145 zostało rannych w ataku terrorystycznym na salę koncertową około 20 km od Kremla. Do zamachu przyznało się Państwo Islamskie Chorasan (ISIS-K). Według źródła agencji Reuters, Stany Zjednoczone posiadają informacje wywiadowcze potwierdzające to twierdzenie. 

Według CNN, od pięciu miesięcy wywiad USA dostawał informacje, że szykowany jest atak na Rosję. Na początku marca ambasada amerykańska w Moskwie oświadczyła, że „monitoruje doniesienia, iż ekstremiści mają bliskie plany zaatakowania dużych zgromadzeń w Moskwie”, w tym koncertów. Ostrzeżono obywateli USA, aby unikali takich miejsc. 

Rzeczniczka Rady Bezpieczeństwa Narodowego Adrienne Watson powiedziała, że rząd USA podzielił się tymi informacjami z władzami rosyjskimi zgodnie ze swoją wieloletnią polityką „obowiązku ostrzegania”. Jednak we wtorkowym przemówieniu Władimir Putin skrytykował amerykańskie ostrzeżenia jako „prowokacyjne” i stwierdził, że „te działania przypominają jawny szantaż oraz chęć zastraszenia i destabilizacji naszego społeczeństwa”.

Tymczasem 3 marca rosyjska agencja RIA Novosti poinformowała, że sześciu członków ISIS zginęło w operacji antyterrorystycznej w inguskim Karabułaku. 7 marca – że służby bezpieczeństwa odkryły i „zneutralizowały” komórkę ISIS-K w obwodzie kałuskim, której członkowie planowali atak na synagogę w Moskwie. 20 marca podano, że zatrzymano dowódcę grupy bojowej ISIS. 

Skąd się wzięło Państwo Islamskie Chorasan? 

Powstało na fali ożywienia ruchu dżihadystycznego pod koniec 2014 r. we wschodnim Afganistanie, w pobliżu szlaków przemytu narkotyków i ludzi do i z Pakistanu. Założycielami byli bojownicy, którzy opuścili afgańskich i pakistańskich talibów. 

Nazwa Chorasan nawiązuje do krainy z czasów panowania Sasanidów leżącej na terenie dzisiejszego Iranu, Afganistanu oraz na kawałkach Tadżykistanu, Turkmenistanu i Uzbekistanu. Współcześni dżihadyści wyciągnęli ją z podręczników historii najpewniej dlatego, że odmawiają prawowitości nowoczesnym państwom narodowym i wolą używać terminów historycznych, najlepiej z czasów wielkich kalifatów. 

Na nagraniu z 2015 r. ówcześni liderzy, z Hafizem Saeedem Khanem na czele (zginął rok później w ataku amerykańskiego drona), przysięgają wierność Abu Bakrowi al-Bagdadiemu, przywódcy Państwa Islamskiego w Iraku i Syrii, który niewiele wcześniej na zajętych tam terenach powołał swój „kalifat”. I ogłaszają się władcami nowego terytorium ISIS w Afganistanie. 

ISIS-K działało z największym okrucieństwem. Atakowało szkoły dla dziewcząt, szpitale, a nawet oddział położniczy w szyickiej dzielnicy Kabulu, gdzie strzelano do kobiet w ciąży i pielęgniarek. W Nangarharze grupa dokonała egzekucji starszyzny wioski i mieszkańców, sadzając ich z zawiązanymi oczami na stosie materiałów wybuchowych, które następnie zdetonowano. Nagranie z egzekucji rozpowszechniono w internecie. 

Walka ze wszystkimi

Od momentu powstania afgańska filia Państwa Islamskiego jest wrogiem talibów. Po części wynika to z różnic ideologiczno-strategicznych: talibowie byli zainteresowani wyłącznie odzyskaniem kontroli nad Afganistanem, ISIS miało ambicje ponadnarodowe – i czyniło talibom zarzut z tego, że odwołują się tylko do wąskiej bazy etnicznej, Pasztunów, a nie do tożsamości religijnej. 

Robert Stefanicki

Czym jest Państwo Islamskie Chorasan i dlaczego mogło zaatakować w Rosji