Dawid Bajgelman (Baigelman) był skrzypkiem, dyrygentem i kompozytorem.

Urodził się 6 kwietnia 1888 roku w Ostrowcu w Kieleckiem, otrzymał tradycyjne wychowanie religijne (cheder, jeszybot). Pochodził z rodziny muzyków. Miał siedmiu braci i siostrę, wszyscy byli muzykami. Brat Szlama Lejb był skrzypkiem, członkiem orkiestry teatru Ararat, Abram (Artur) – kompozytorem (współpracował z łódzkim teatrzykiem “Dobry wieczór”), pianistą i taperem, członkiem popularnego jazzbandu The Jolly Boys (używał pseudonimu Artur Bay), Chaim – skrzypkiem i saksofonistą (jako jedyny ocalał z holokaustu, po wojnie założył orkiestrę The Happy Boys), Hanan – saksofonistą, uprawiał muzykę jazzową, Roza – pianistką. Bratem Dawida był przypuszczalnie również Herman, który prowadził łódzki Piccadily.

Początkowo rodzina przeniosła się do Sosnowca, a w 1912 osiadła w Łodzi. Dawid muzycznie kształcił się pod kierunkiem ojca, Szymona (Symy), który był klarnecistą i dyrygentem – Szymon Bajgelman grał w orkiestrze łódzkiego teatru Scala i w Łódzkiej Orkiestrze Symfonicznej, dyrygował orkiestrą podczas projekcji filmowych w łódzkich kinach i kino-teatrach:

“Głos Poranny”, rok 1929.

W sezonie 1906/1907 Dawid Bajgelman był pierwszym skrzypkiem teatru Icchaka Zandberga w Łodzi, a tuż przed I wojną światową w żydowskim teatrze „Scala”, kierowanym przez Juliusza Adlera i Hermana Sierockiego, oraz w teatrach warszawskich.

W 1912 został mianowany dyrygentem orkiestry Teatru Żydowskiego Icchoka Zandberga, który działał w nieistniejącym dziś budynku Teatru Wielkiego przy ulicy Konstantynowskiej 14 w Łodzi (obecnie ul. Legionów) i mógł pomieścić 1250 widzów.

Od 1915 był altowiolinistą w Łódzkiej Orkiestrze Symfonicznej. Dla łódzkiego teatru Scala, którego dyrektorami byli Juliusz Adler i Herman Sierocki, skomponował operetki, m.in. Dos skojtn mejdl, Di mume gnendil, Di szejne Berta. W 1920 reżyser Dawid Herman powierzył mu opracowanie muzyki do inscenizacji Dybuka. Spektakl wystawiany przez Trupę Wileńską był światową prapremierą i największym sukcesem żydowskiego teatru międzywojennego w Polsce. Grano go 300 razy na deskach warszawskiego teatru Elizeum, a potem podczas tournee na wielu scenach Europy i Stanów Zjednoczonych. W Holandii przedstawienie oglądała królowa wraz ze swą świtą. Inscenizacja odbiła się szerokim echem w całym środowisku teatralnym.

Muzyka Bajgelmana, sięgająca do korzeni żydowskich melodii ludowych, zyskała wielkie uznanie, a jej fragmenty były często wykonywane także w późniejszym czasie. Latem 1922 zaczął dyrygować przedstawieniami operetkowymi w Teatrze Nowości w Krakowie. Był kapelmistrzem w pierwszym żydowskim teatrze miniatur Azazel działającym w Warszawie w latach 1926-1931.

W 1926 roku Bajgelman podróżował z krakowskim Teatrem Nowości po Ameryce Południowej i Afryce.

Przez jakiś czas Bajgelman dyrygował w Teatrze Gimpla we Lwowie. W 1927 wraz z Samuelem Wajnbergiem opracował żydowską muzykę ludową do widowiska Welwele Szmadnik Samuela Korn-Teuera w warszawskim teatrze Scala. Był jednym z założycieli teatru Ararat w Łodzi, w którym pełnił funkcję kierownika muzycznego i dla którego napisał muzykę do około dziewięciu programów.

Z dawnym zespołem Azazela współtworzył w 1930 Nowy Żydowski Teatr Rewii Halastra, dla którego skomponował program muzyczny Chaj gelebt i prowadził orkiestrę. W 1932 komponował muzykę do rewii wystawianych przez Żydowskie Towarzystwo Dramatyczne w Rzeszowie. W 1933 roku dyrygował w łódzkim teatrzyku Gong w rewii Na dwoje babka wróży.

W latach 1933–1934 i 1937 roku sprawował kierownictwo muzyczne i dyrygował orkiestrą teatru rewiowego Di Idisze Bande, napisał utwory m.in. do rewii Himl efn zych i Ojf tysz un oif benk. W maju 1935 roku w warszawskim teatrze Scala grano komedię muzyczną Kenigin Bin Ich opartą na jego utworach. Prawdopodobnie w tym samym roku odbył z zespołem Araratu tournée po Europie, m.in. Paryżu, Londynie i Brukseli.

W maju 1938 roku był kapelmistrzem na jubileuszowym XX zjeździe Związku Artystów Scen Żydowskich, który odbywał się w Warszawie w teatrach Nowości i Scala. Występował w Warszawie w czerwcu 1939 roku w Teatrze Nowości w programie Raz na 100-lat.

W 1939 roku był jednym z autorów muzyki i dyrygentem rewii Nadir un Wajn Nyszt Sz. Dżigana i I. Szumachera wystawianej w warszawskim teatrze Scala.

Adam Aston – Grzech (Syrena Record)

Tango z teatru “Jidysze Bande”

(Dawid Bajgelman / Walery Jastrzębiec-Rudnicki)

Orkiestra Taneczna “Syrena Record”

Skomponowane przez niego pieśni żydowskie miały w swoim repertuarze m.in. Lola Folman i Anna Grosberg. Dla teatrzyków rewiowych tworzył też utwory taneczne, foxtroty, slow-foxy i tanga. Kilka tang Bajgelmana zyskało szeroką popularność w polskojęzycznym obiegu muzycznym, m.in. „Nie gniewaj się”, a przede wszystkim „Grzech”, śpiewany przez Witolda Rychtera w kino-rewii Colosseum, nagrany przez Wierę Gran w maju 1934 roku i przez Adama Astona w grudniu tegoż roku (płyty Syrena-Electro 7974 i 8255 „tango z teatru Jidisze Bande oraz kino-rewii Colosseum).

Wiera Gran (Sylvia Green): “Grzech”

Calosc TUTAJ