.
Nie mamy pewności, kiedy pierwsi Żydzi przybyli do Białegostoku. Miało to miejsce zapewne w połowie XVII w. Wielu magnatów zapraszało wówczas wyznawców judaizmu do osiedlania się w ich posiadłościach, licząc na ożywienie rzemiosła i handlu. Pierwsza znana wzmianka o Żydach zamieszkujących dobra białostockie pochodzi z 1658 r. Z pewnością w 1692 r. Białystok był przykachał-kiem podporządkowanym gminie tykocińskiej.Największy rozkwit białostockiej społeczności żydowskiej miał miejscew wieku XIX i związany był z industrialnym rozwojem miasta, do którego ściągali mieszkańcy okolicznych wsi i miasteczek. Nie bez znaczenia były tak-że prześladowania Starozakonnych w centralnej Rosji, nasilające się szczególniepo śmierci Aleksandra II w 1881 r. W przeddzień pierwszej wojny światowejw granicach Białegostoku zamieszkiwało ok. 61,5 tys. Żydów (68,5% wszystkich mieszkańców).
Sytuacja gospodarcza i społeczna miasta zmieniła się drastycznie po odzyska-niu przez Polskę niepodległości. Lokalny przemysł włókienniczy, produkującyna rynek rosyjski tekstylia niskiej jakości, znalazł się w bardzo trudnym położeniu. Stare rynki zbytu znalazły się poza granicami nowego państwa, a centralna i zachodnia Polska zdominowana była przez silniejsze ośrodki: Łódź, Warszawę,Poznań. Serii bankructw towarzyszyło wzrastające bezrobocie. Wielu Żydów po-stanowiło wówczas opuścić Polskę i w poszukiwaniu lepszego jutra wyjechało do USA, Palestyny, Australii, państw Ameryki Południowej.
W 1921 r. wyznawcy judaizmu stanowili 51,6% mieszkańców, a w 1931 r. – 43%.Miasto, które w przeddzień wybuchu drugiej wojny światowej dołączyło dogrona ośrodków liczących ponad 100 tys. mieszkańców, zostało zajęte przez woj-ska niemieckie po krótkich walkach 15 września 1939 r. Nie doszło wówczasdo znaczniejszych incydentów, a miejsce Niemców rychło zajął drugi okupant– sowieci. Nowa przynależność państwowa nie sprzyjała polepszaniu stosunków narodowościowych. Sowieci umiejętnie podsycali drzemiące konflikty, faworyzując ludność żydowską i białoruską, podkreślając znaczenie tych grup dla ruchu robotniczego i znajdując wśród nich wielu sympatyków.22 czerwca 1941 r. wojska III Rzeszy przekroczyły ustaloną w drugim pakcie Ribbentrop–Mołotow granicę ze Związkiem Radzieckim. Zdruzgotana w pierwszych dniach operacji „Barbarossa” Armia Czerwona stawiała chaotyczny opór
Zaledwie pięć dni po rozpoczęciu działań wojennych, 27 czerwca, oddziały niemieckie zajęły Białystok. Tego dnia rozpoczął się także pierwszy akt tragedii lokalnej społeczności żydowskiej. Na ulicach dzielnicy Schulhof niemieccy funkcjonariusze z 309 i 316 batalionu policyjnego zamordowali przeszło tysiąc osób,a w murach Wielkiej Synagogi spalili żywcem kolejnych 700.
Od żywiołu trawiącego domy modlitwy zajęły się sąsiednie zabudowania. Tego dnia, nazwanegopo wojnie „czarnym piątkiem”, żywioł pochłonął znaczą część miasta – dzielnicę Schulhof wraz z całą południową pierzeją rynku, część dzielnic Piaski i Chanajkioraz pas zabudowań ciągnący się wzdłuż rzeki Białej na wschód od synagogi Pułkowej, w której wysadzono w powietrze grupę sowieckich żołnierzy. W lipcu 1940 r. Niemcy przystąpili do eksterminacji żydowskich aktywistów komunistycznych, którzy nie zdążyli ewakuować się wraz z sowiecką administracją wyższego szczebla, oraz inteligencji. 3 i 12 lipca zginęło ok. 3 tys. osób.8 lipca 1941 r. powołany do życia przez niemieckie władze Judenrat ogłosił obowiązek oznakowania ludności żydowskiej poprzez umieszczenie na ramieniu białej opaski z niebieską gwiazdą Dawida. 26 lipca utworzono getto, do którego w ciągu pięciu kolejnych dni mieli się przenieść wszyscy Żydzi. Ruch ludności odbywał się w dwie strony, gdyż równolegle trwała akcja wysiedlania z tego obszaru wszystkich chrześcijan. 1 sierpnia bramy getta zamknęły się za ok. 50 tys. Żydów
Calosc w ponizszym linku
Bylismy_tu.
Kategorie: Uncategorized
