.
W znajdującym się na rogu dzisiejszych ulic Zwycięstwa i 1 Maja hotelu Kronprinz część parteru zajmował od 1910 roku pierwszy i największy koszaliński dom towarowy. Nazywał się Hamburger Engros Lager i należał do sieci, której właścicielem był żydowski biznesmen z Berlina, Abraham Adolf Jandorf. Jandorf był zresztą założycielem również innych sieci domów towarowych, które w owych czasach stały się ogromną konkurencją dla drobnego handlu; jedną z takich sieci jest np. istniejąca do dziś firma KaDeWe.

Hamburger Engros Lager przy rynku (adres: Markt 6). Z prawej strony sklepik z papierosami, cygarami i tytoniem Maxa Geista. Pocztówka z kolekcji Roberta Kasprowiaka.

W koszalińskim sklepie handlowano głównie tekstyliami: ubraniami, bielizną, skarpetami, ręcznikami, obrusami, ale można tam było kupić również pocztówki, koszyki i rękodzieło. Wszystko to wymienia reklama czterodniowych obniżek cen zachowana w jednym z egzemplarzy gazety Kösliner Zeitung z 1915 roku, którą ma w swoim zasobie Archiwum Państwowe w Koszalinie.

Szefem koszalińskiego sklepu był Julius Mayer. Niewiele o nim wiadomo. Z książek adresowych wynika, że mieszkał przy dzisiejszej ulicy Matejki (Elisen Strasse 14) w budynku istniejącym do dziś (na rogu Matejki i Waryńskiego). Urodził się w 1873 roku, miał żonę i trzy córki. To z kolei wiadomo z nekrologów zamieszczonych przez rodzinę, pracowników i kolegów z branży tekstylnej, na które trafiłem w roczniku Kösliner Zeitung przechowywanym w koszalińskim Archiwum Państwowym. Napisano w nich, że Mayer poległ na polu chwały w nocy z 18 na 19 marca 1917 roku – równo 100 lat temu.

Julius Mayer był jednym z milionów niemieckich żołnierzy i jednym z setek koszalinian poległych w I wojnie światowej. Jego imię przetrwało jednak do dziś i zostało wspomniane w wydanych rok temu “Dziejach Koszalina do roku 1945 roku”. Powodem był fakt, że był on jednym z 1327 żydowskich ochotników z Pomorza, którzy zgłosili się na front. Tak, w I wojnie niemieccy Żydzi czuli się przede wszystkim Niemcami, którzy postanowili służyć swej ojczyźnie. Tę służbę 220 z nich okupiło życiem. 44-letni Julius Mayer był jednym z nich i był jednocześnie jedynym Żydem z Koszalina, który poległ “Für Kaiser, Gott und Vaterland” (za cesarza, Boga i ojczyznę).

Romuald Junka