W sierpniu 1944-go roku, w obliczu zbliżającego się frontu Breslau, główne miasto i serce Niederschlesien ogłoszono twierdzą. Odtąd do Festung Breslau za dnia dowożono żywność i dostawy dla wojska, a nocą wywożono zawartość archiwów, muzeów, dzieła sztuki i pomniki. Wraz z kontyngentem żołnierzy węgierskich wzmacniano fortyfikacje wokół miasta i dobudowywano nowe. 

W październiku lotnictwo radzieckie przeprowadziło pierwsze naloty bombowe na miasto, co wraz z nadejściem srogiej zimy zwiastowało zbliżającą się katastrofę. Przyczynił do niej w dużym stopniu Karl Hanke gauleiter von Niederschlesien. Urodził się  w Lauban, był zasłużonym działaczem NSDAP, byłym osobistym sekretarzem Josepha Goebbelsa ministra Propagandy Rzeszy. Jako delegat do Reichstagu na osobiste życzenie Adolfa Hitlera został powołany na gauleitera von Niederschlesien, a rok potem awansowany na Gruppenführera SS przez Reichsührera SS Heinricha Himmlera.

Karl Hanke, aby usprawnić obronę miasta, kazał ludności mieszkającej na wschodnim brzegu Odry przenieść się na zachodni, w czasie kiedy do miasta ściągały tłumy uciekinierów z okolic przyfrontowych, a z frontu rannych żołnierzy. Miasto wypełniło się po brzegi i generał Johannes Krause dowódca obrony twierdzy w grudniu poprosiłKarla Hanke o ewakuację z miasta matek z dziećmi i starców, około 200 000 osób. Karl Hanke obawiał się, że osłabi to ducha w mieszkańcach i zalęgnie się w nich defetyzm, więc tę prośbę odrzucił. 

W styczniu 1945-go roku Karla Hanke odwiedził w Breslau minister Zbrojenia Rzeszy Albert Speer, stary przyjaciel partyjny, który podkreślił wagę obrony twierdzy i pochwalił determinację Karla Hanke, by twierdzy bronić do ostatniej kropli krwi. Po wizycie Alberta Speer, a w Breslau nastały srogie mrozy, a lotnictwo radzieckie bombardowało miasto przez trzy dni niszcząc większość stacji kolejowych, co zmniejszyło dostawy do miasta, które poza tym utrudniały temperatury poniżej -20°C. W mieście przebywało wtedy koło miliona ludzi, na których utrzymanie brakowało środków, więc Karl Hanke postanowił pozbyć się wszystkich osób zbędnych do obrony twierdzy. 

Mimo braku pociągów, pojazdów mechanicznych i paliwa, które przeznaczone były jedynie na użytek wojska, Karl Hanke wydał rozkaz przymusowej ewakuacji ludności cywilnej. Następnie wymaszerowało z miasta na zachód ponad 700 tysięcy cywilów i rannych żołnierzy. Wędrowali piechotą ciągnąc za sobą wózki z niezbędnymi szczątkami mienia, a szczęśliwszy furmankami. Zatrzymywali się po drodze we wsiach, gdzie mogli się ogrzać, odpocząć i czasem posilić, ale nie mogli tam zostać i maszerowali dalej. 

Podczas tego zimowego marszu śmierci zmarło koło 90 tysięcy uchodźców z Breslau, niektórzy od chorób i przemęczenia, inni zamarzli, 3000 osób popełniło samobójstwo. Z braku innej możliwości zwłoki pozostawiano w przydrożnych rowach i maszerowano dalej. Wielu przeszło przez Odrę, dotarło do Saksonii, gdzie zapełnili ulice okolicznych miejscowości i Drezna, niedługo przed rozpoczęciem się anglo-amerykańskich bombowych nalotów dywanowych.

W Festung Breslau pozostało wojsko, policja, straż pożarna, radni miejscy i 150 tysięcy cywilów do obsługi infrastruktury miejskiej. Wszelkie objawy krytyki, niezadowolenia, lub nieopatrznie okazane zwątpienie w ostateczne zwycięstwo Trzeciej Rzeszy były surowo karane. Karl Hanke skazał na śmierć koło 1000-a urzędników, cywilów i wojskowych. Dla odstraszającego przykładu, na Rynku obok pomnika króla Fryderyka Wilhelma III-go kazał plutonowi rozstrzelać wiceburmistrza miasta, który śmiał starać się o przeniesienie do Berlina. 

Karl Hanke zaskarbił sobie przydomek kata Bresler, w lutym rozchorował się dowódca obrony twierdzy Johannes Krause i zastąpiono go generałem Hansem von Ahlfen, a potem rozpoczęło się oblężenie Breslau przez wojska 1-go Frontu Ukraińskiego pod dowództwem marszałka Koniewa. Miasto było bezustannie bombardowane z powietrza, odbył się pierwszy zmasowany ostrzał artylerii, zbombardowano Stare Miasto, a Breslau okrążono. Niemcom zaproponowano poddanie miasta, co jego nowy dowódca obrony odrzucił. 

Niemieckie lotnictwo utworzyło most powietrzny z Trzecią Rzeszą, przez prawie cały okres oblężenia wykonało tysiące lotów i dostarczyło do miasta tysiące ton zapasów. Karl Hanke postanowił zbudować lotnisko wewnątrz miasta i na ten cel przeznaczył okolicę szerokiej, dwupasmowej wystawnej, pięknie zabudowanej alei Kaiserstraße,  łączącej wschodnie i północno-wschodnie dzielnice miasta z jego centrum. Lotnisko miało leżeć na odcinku alei między mostem Freiheitsbrücke, przed Hitlerem Kaiserbrücke, a mostem Adolf-Hitler-Brücke, przed Hitlerem Fürstenbrücke.

Załoga twierdzy i Węgrzy, cywile i cudzoziemscy robotnicy przymusowi wyburzyli reprezentacyjne budynki publiczne i mieszkalne, plac Lutherkirch Platz ze stojącym tam kościołem Lutherkirche z najwyższą wieżą w mieście, o wysokości ponad dziewięćdziesięciu metrów. Gdy cały ten obszar zawalony był gruzami, oczyszczano go pośpieszne pod ostrzałem samolotów radzieckich.

Tymczasem Armia Czerwona zajęła parę podwrocławskich wsi i osiedli, a pod koniec miesiąca rozpoczęła szturm na południowo zachodnie rejony miasta. W marcu odwołano kierującego obroną Hansa von Ahlfen, opuścił miasto samolotem i powołano generała Hermanna Niehoffa. Przeniósł siedzibę dowództwa z bunkra na wzgórzu Liebichs Höhe do piwnic Bibliothek auf dem Sande pod kościołem Kirche Unserer lieben Frau auf dem Sande. 

1-go kwietnia, w niedzielę wielkanocną wieczorem, 750 samolotów radzieckich rozpoczęło masowe bombardowanie miasta, przypuściła drugi szturm na zachodnie jego rejony, opanowały lotnisko Klein Gandau i efektywnie przerwały działanie mostu powietrznego. Odtąd niemieckie lotnictwo ograniczyło się do zrzucania zaopatrzenia spadochronami na teren Ogrodu Botanicznego. Po następnych dwóch dniach bombardowana siedziba dowództwa twierdzy, kościół Kirche Unserer lieben Frau auf dem Sande i klasztor zostały zniszczone, Niemcy stracili wiarę w zwycięstwo Trzeciej Rzeszy, a z nowego lotniska w mieście wystartował pierwszy samolot ewakuujący 22 rannych żołnierzy.

Adolf Hitler znający Karla Hanke osobiście wydał mu z Berlina rozkaz obrony do ostatniego człowieka, a gdy w ostatnich dniach wojny Heinricha Himmlera uznał za zdrajcę, jego urząd Reichsührera SS i dowódcy niemieckiej policji przekazał Karlowi Hanke, następnego dnia popełnił samobójstwo w berlińskim bunkrze, a w maju nastąpiły pierwsze rozmowy przedstawicieli stron walczących.

Artyleria radziecka ostrzelała intensywnie Śródmieście i dowództwo Armii Czerwonej postawiło Niemcom ultimatum bezwarunkowej kapitulacji. Wczesnym rankiem 6-go maja uciekł się z miasta zarekwirowaną awionetką typu Storch Karl Hanke i był to ostatni niemiecki samolot, który opuścił Breslau. Dwie godziny po ucieczce gauleitera von Niederschlesien, ostatniego Reichsührera SS Trzeciej Rzeszy rozpoczął się szybki proces kapitulacji. 

O 8:00 rano odbyło się spotkanie parlamentariuszy obu stron, o 9:00 wojska niemieckie zaprzestały walk i z głośnika w pobliżu stanowisk radzieckich poprosiły o zawieszenie broni i rokowania. O 15:00 dowódca obrony twierdzy generał Hermann Niehoff przyjął oficerów radzieckich w podziemiu Bibliothek auf dem Sande i wynegocjował u generała radzieckiego Głuzdowskiego gwarancje godnego traktowania jeńców, opieki medycznej nad nimi, zachowania własności osobistej i po zakończeniu wojny bezzwłocznej repatriacji. Ostateczny akt kapitulacji podpisał o godzinie 18:30 w siedzibie sztabu radzieckiego, na osiedlu Krietern w Villa Colonia. 

Breslau skapitulował jako jedno z ostatnich miast niemieckich, cztery dni po Berlinie, dwa dni przed totalną kapitulacją Trzeciej Rzeszy. Kosztem jego obrony było 6000 zabitych i 23000 rannych żołnierzy, tysiące cywilów zabitych i rannych podczas ostrzału miasta. Dziesiątki tysięcy cywilnych ofiar zimowej ewakuacji, do tego zburzone budynki miasta obróciły się w dziesiątki milionów metrów sześciennych gruzu, a gwarancji danych Niemcom przed kapitulacją nie dotrzymano i większość jeńców wojennych wywieziono do radzieckich obozów pracy, skąd większość nigdy nie wróciła. 

Gdy Karl Hanke uciekł z Breslau jego awionetka została podobno trafiona i zmuszona awaryjnego lądowania w pobliżu lotniska w Rosenthal-Mörschelwitz, gdzie ją naprawiono. Stamtąd poleciała na lotnisko Luftwaffe w Schweidnitz, a dalsze jego losy są niewyjaśnione. Według pogłoski przesiadł się tam w inny samolot, którym rozbił się nad Sudetenland, ale przeżył i przyłączył do dywizji Horst Wessel, z którą wpadł do czeskiej niewoli, a podczas próby ucieczki został zastrzelony przez wartowników. Według późniejszej pogłoski, widziano go w Argentynie, dokąd wraz z wieloma niemieckimi zbrodniarzami wojennymi przedostał się po wojnie.

Ps.

 Tekst wysyłam do Misia bez uprzedniej korekty i z góry przepraszam za znalezione błędy Filip G.