Noblistka Louise Glück nie żyje. Amerykańska poetka miałą 80. lat (Fot. Susan Walsh / AP Photo)

Nie żyje Louise Glück, laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury z 2020 r. Zmarła w wieku 80 lat. Była uważana za jedną z największych amerykańskich pisarek XX wieku.

Informację o śmierci poetki podał w piątkowy wieczór Jonathan Galassi, redaktor z wydawnictwa Farrar, Straus & Giroux, które publikowało dzieła Glück.

– Poezja Louise Glück oddawała głos naszej nieufnej, ale nieustannej potrzebie wiedzy i dostrzegania powiązań w świecie, który często nas zawodzi – oświadczył Galassi. I dodał: – Jej dzieło jest nieśmiertelne.

– To było zaskakujące, gdy rano 8 października poczułam panikę. Światło było zbyt jasne. Skala zbyt duża – pisała Glück w mowie noblowskiej. Nagrodę Nobla otrzymała w 2020 roku w warunkach zdecydowanie odstających od noblowskiej tradycji. Trwała pandemia koronawirusa, więc poetka medal odebrała w ogrodzie własnego domu w Cambridge w stanie Massachusetts. 

Nagrodzono ją za “niemożliwy do pomylenia poetycki głos, którego surowe piękno przekształca indywidualną egzystencję w uniwersalne doświadczenie”.

Nobel dla Glück zaskoczył polskich czytelników, choć nie był zaskoczeniem dla specjalistów i specjalistek zajmujący się amerykańską literaturą.

Urodzona w 1943 roku poetka była laureatką najbardziej prestiżowych amerykańskich nagród literackich, m.in. Pulitzera, National Book Award i National Book Critics Circle Award. Była pierwszą Amerykanką nagrodzoną Noblem za poezję od czasu T.S. Eliota w 1948 roku.

Intymny, prywatny głos Louise Glück

Swoją poezją tworzyła kunsztowne narracje, które doceniają czytelnicy jej tomów poetyckich. Pisała o traumie, rodzinie, codziennych emocjach, ale też „wielkich” tematach jak samotność i śmierć. Inspiracje czerpała z mitologii, ale przede wszystkim własnego życia. Pisała w noblowski wykładzie: – Wierzę, że przyznając mi tę nagrodę, Akademia Szwedzka postanowiła uhonorować intymny, prywatny głos, który może zostać wzmocniony lub rozszerzony wypowiedzią publiczną, ale nigdy nie zostanie nią zastąpiony.

Po polsku ukazały się dwa tomy jej poezji w przekładzie Krystyny Dąbrowskiej. Pierwszy z nich – „Ararat” – ukazał się w 2021 roku. – Pierwotnie myśleliśmy o wyborze wierszy, ale agent poetki stanowczo odmówił. Louise Glück zależy bowiem na tym, by kolejne jej tomy ukazywały się w konkretnym kraju nakładem tego samego wydawcy. Od tego warunku nie ma odstępstwa – mówiła „Wyborczej” Krystyna Krynicka, właścicielka wydawnictwa a5. 

– Do mnie ta książka trafiła, bo lubię wiersze o relacjach międzyludzkich – mówiła o „Ararat” Krystyna Dąbrowska w rozmowie z „Wyborczą”. Dodała: – W zbliżaniu się do prozy, ale jednocześnie nieprzekraczaniu jej granicy, tkwi liryzm tych wierszy.

Pod koniec 2022 roku ukazały się „Zimowe przepisy naszej wspólnoty”, pierwszy tom Glück  wydany – także w oryginale – po Noblu. Poetka pracowała nad nim cztery lata. – Piszę bardzo chaotycznie – przyznaje w wywiadach. Zapytana, o czym jest jej nowy tomik wierszy, powiedziała: – O rozpadzie. Jest w tej książce dużo żałoby. Jest też dużo komizmu, a wiersze są bardzo surrealistyczne.

„Zimowe przepisy…” to tom doskonale skomponowany, przemyślany i przytłaczająco smutny. Pisarka, która w pod koniec życia sięgnęła również po minimalistyczną prozę – zdradzała w nim lęk przed niemożliwością komunikowania się. Kobieta wypowiadająca się w wierszu “Nieskończona historia”, mówi: “Wszyscy w tym pokoju/ wciąż czekamy, by się przeistoczyć”. 

***

Wojciech Szot

Dziennikarz działu kultura “Wyborczej”, pisze o literaturze. Autor książki “Panna doktór Sadowska” (wyd. Dowody na istnienie), prowadzi blog Zdaniem Szota i opiekuje się psem Tajfunem.

Noblistka Louise Glück nie żyje. Amerykańska poetka miała 80 lat