W roku 2017 przypadła sto dwudziesta rocznica powstania Bundu (Der Algemajner Jidiszer Arbeter Bund in Lite, Pojln un Rusland) i setna rocznica zainaugurowania jego autonomicznej działalności w Polsce. Dzieje Bundu stały się tematem niezależnej debaty akademickiej stosunkowo późno, nie znaczy to jednak, że pamięć o ruchu nie była do tego czasu podtrzymywana. W środowiskach partii nie brakowało historyków amatorów, którzy – pragnąc ocalić od zapomnienia żydowskich arbetsmenczn i ich ideały – nie stronili od mitologizacji i gloryfikacji ruchu

Jednak poza publikacjami związanymi poniekąd z członkami partii i powstającymi przede wszystkim w jidysz przekonanie o jej roli w historii podawano w wątpliwość. Kamieniem milowym w historiografii dotyczącej Bundu stała się opublikowana w 1972 r. praca Henry’ego J. Tobiasa, historyka z University of Oklahoma, poświęcona działalności partii w Rosji do roku 1905, będąca cennym studium do dziś .

Autor, korzystając ze źródeł w jidysz i po rosyjsku oraz ze wspomnień byłych działaczy ruchu, wnikliwie przeanalizował kształtowanie się polityki Bundu na tle wydarzeń w Rosji i historii Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji. Wiele kwestii poruszonych przez Tobiasa wyznaczyło kierunek późniejszych badań. Jego zainteresowania dotyczące zwłaszcza tożsamości narodowej były kontynuowane głównie przez następne pokolenie badaczy – sympatyków Bundu – w latach dziewięćdziesiątych . . Innym nurtem, który wyrósł równolegle do badań nad meandrami myśli politycznej Bundu, było skoncentrowanie się na pytaniu o „sukces” czy „powodzenie” partii.

Takie podejście cechuje na przykład sztandarową, przeglądową pracę na temat tej partii pod wymownym tytułem: The Politics of Futility: The General Jewish Workers Bund of Poland, 1917–1943 autorstwa Bernarda K. Johnpolla z roku 19675 . Zdaniem autora Bund zawiódł, ponieważ nie uznawał roli, jaka przypada każdej partii, czyli dążenie do zdobycia władzy w państwie. Przyjęta w tego typu studiach pozagładowa i często prosyjonistyczna optyka prowadziła historyków do formułowania tez na temat skuteczności polityki ruchu, które najczęściej były mało zniuansowane i nie zawsze odnosiły się do realnych osiągnięć partii w danym momencie historycznym. W taki sposób jeszcze całkiem niedawno pisał na przykład Yosef Gorny w swoim studium porównawczym Bundu z Poalej Syjon, uznając, że Bund poniósł klęskę, ponieważ był wierny koncepcjom klasowym.

Calosc ponizej. Zauwaz ze mozna sciagnac do komputera caly plik