Prof. Jan Grabowski z prestiżową nagrodą Kanadyjskiej Akademii Nauk (SSHRC).

Jan Grabowski, profesor Uniwersytetu w Ottawie, 1 grudnia otrzymał prestiżową nagrodę SSHRC Impact Insight, przyznawaną przez Kanadyjską Akademię Nauk (SSHRC) dla najwybitniejszych przedstawicieli dziedzin humanistycznych i społecznych.

SSHRC Impact Award nazywana „kanadyjskim Noblem” to nagroda za wybitne osiągnięcia kanadyjskich uczonych, które pomagają pogłębić rozumienie świata, ludzi i społeczeństw.

Jan Grabowski otrzymał ją za badania nad historią Zagłady polskich Żydów oraz za wkład naukowy i innowacyjne badania w tej dziedzinie.

W uzasadnieniu jury zwróciło uwagę na wyróżniającą badania Grabowskiego mikrohistoryczną soczewkę, przez którą przygląda się on badanym tematom. To zwykli ludzie, których rola w Zagładzie długo umykała uwadze historyków lub chowała się w cieniu znanych wszystkim aktorów, stają w centrum jego zainteresowania.

Badania prowadzone przez profesora Grabowskiego ujawniły, że to często polscy, nieżydowscy sąsiedzi z własnej woli brali udział w realizacji nazistowskiego planu Zagłady, a prześladowania społeczności żydowskich nie ograniczały się do obozów koncentracyjnych i gett, ale miały miejsce również na prowincji, we wsiach i lasach, tam gdzie Żydzi próbowali przetrwać.

To właśnie strategie przetrwania przyjmowane przez Żydów na wsi, tworzenie fałszywych tożsamości, ukrywanie się w schronach, bunkrach i skrytkach były punktem wyjścia do badań. Skuteczność tych strategii okazywała się zależna od relacji z miejscową ludnością.

Grabowski jest członkiem założycielem Centrum Badań nad Zagładą Żydów oraz autorem i redaktorem 20 książek i 80 artykułów naukowych. Dzięki badaniom Grabowskiego nad archiwami ujawniona też została rola polskiej granatowej policji. Stopień kolaboracji, ale i działania podejmowane na własną rękę, z własnej inicjatywy, bez wiedzy Niemców, świadczą o antysemityzmie instytucjonalnym i indywidualnym.

Badania Grabowskiego ujawniły, że liczba żydowskich ofiar policji granatowej może być liczona w dziesiątkach tysięcy, co czyni tę organizację jednym z najpoważniejszych aktorów, agentów nazistowskich w ludobójstwie europejskich Żydów.

„Profesor Grabowski przez lata wypracował sobie doskonałą reputację. Jego niekonwencjonalne podejście i metodyczne badania wydobyły na światło dzienne brakujące informacje, które są kluczowe dla lepszego zrozumienia Holokaustu” − powiedział wiceprezes Uniwersytetu Ottawy ds. badań i innowacji Sylvain Charbonneau.

− Nagroda ma dla mnie wyjątkową wagę. Jako imigrant, który przyjechał do Kanady prawie 35 lat temu z Polski, pragnąłem wnieść wkład do społeczeństwa, które tak gościnnie mnie przyjęło − mówił Jan Grabowski.

Nagrody SSHRC Impact Awards mają na celu budowanie i podtrzymywanie kanadyjskiej kultury wiedzy opartej na badaniach naukowych we wszystkich obszarach badawczych nauk społecznych i humanistycznych. Laureatami Impact Award są naukowcy wyróżniający się najnowocześniejszymi, najrzetelniejszymi badaniami nad ludźmi, ludzką myślą, zachowaniem i kulturą, których praca posuwa naprzód rozumienie ludzkości i pomaga kształtować coraz lepsze społeczeństwo. Jury składa się z wybitnych osób ze środowiska akademickiego, ale też z sektora prywatnego, non-profit i publicznego, z Kanady i z zagranicy − czytamy na stronie SSHRC.

Nagroda Insight, przyznana prof. Grabowskiemu, wynosi 50 tysięcy dolarów. Środki z tej nagrody muszą być wykorzystane w ciągu jednego roku na dalszy rozwój wyróżnionej inicjatywy. Minimum 10 proc. środków z nagrody ma być wykorzystane na promocję osiągnięć badawczych.

Nagroda wręczana jest co roku w czterech kategoriach. Insight Award przyznawana jest za badania. Connection Award za pracę interdyscyplinarną i wymianę wiedzy. W tym roku otrzymał ją Jordan Stanger-Ross z Uniwersytetu Wiktorii za analizę wywłaszczenia japońskich Kanadyjczyków w latach 40. Partnership Award, przyznawaną za współpracę w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych, otrzymała Fannie Lafontaine z Uniwersytetu Laval, za międzysektorową pracę na rzecz obrony praw ofiar zbrodni międzynarodowych. Talent Award dla naukowców na progu kariery otrzymała Semra Sevi z Western University, za badania zachowań wyborczych i reprezentacji politycznej.

Złoty medal i 100 tysięcy dolarów otrzymała Cindy Blackstock z Uniwersytetu McGill, członkini narodu Gitxsan za pracę nad teorią rdzenności oraz zmniejszanie systemowych nierówności dotykających dzieci, młodzież i rodziny Pierwszych Narodów.

Ogromnie się cieszymy i serdecznie gratulujemy profesorowi Janowi Grabowskiemu otrzymanej nagrody.

Jan Grabowski z „kanadyjskim Noblem” za badania nad Zagładą.