Aby mówić o kulturze i literaturze jidysz w powojennej Łodzi, trzeba się cofnąć do roku 1939, wybuch II wojny światowej radykalnie zmienił bowiem sytuację ludności żydowskiej w II Rzeczypospolitej, finalnie prowadząc polskich Żydów do zagłady. Wraz z nimi swój koniec znalazła ich żywa i bogata kultura,rozwijająca się w naszym kraju od wielu stuleci. Gdy 1 września 1939 r. Niemcy zaatakowali Polskę, ludność polska, w tym również obywatele żydowskiego pochodzenia, podjęli masową ucieczkę w kierunku wschodnich granic państwa. Wśród uciekinierów było również wielu pisarzy żydowskich. Po najeździe Armii Czerwonej, co nastąpiło 17 września, i zajęciu przez nią Kresów Wschodnich Polska została podzielona pomiędzy dwa wrogie kraje. Żydowscy twórcy, szukając ratunku przed wojskami niemieckimi, wraz z innymi uciekinierami przekraczali granicę niemiecko-rosyjską, udając się do Białegostoku lub do Lwowa

Wśródokoło 40 literatów, którzy przedostali się do pierwszego z tych miast znaleźlisię m.in.: Chaim Lejb Fuks, Mojsze Grosman, Binem Heller, Icchok Jonasowicz,Efroim Kaganowski, Mojsze Knaphejs, Ber Mark, Josef Okrutny, Dawid Sfard, Awrom Zak, natomiast w drugim, w również czterdziestoosobowej grupie, byli m.in: Israel Aszendorf i Rachela Korn

Calosc w ponizszym linku