Przyczyny konfliktu
Podłoża konfliktu arabsko izraelskiego, mającego miejsce w 1956 roku należy szukać jeszcze
w XIX wieku, kiedy to postanowiono wybudować Kanał Suezki i tym samym skrócić drogę handlową
z Azji do Europy.

– 1858 – Powstaje spółka zarządzająca przyszłym Kanałem Sueskim.

– 1859 – 1869 – Budowa Kanału pod kierunkiem Ferdynanda M. de Lessepsa.

– 1875 – Długi zagraniczne zmusiły chedywa Isma’ila do sprzedaży egipskich akcji w spółce
zarządzającej Kanałem, brytyjskiemu premierowi Beniaminowi Disraeli’emu.

– 1882 – Podczas egipskiego powstania ludowego, wykorzystując fakt zabicia przez tłum
50 Europejczyków Wielka Brytania rozpoczyna okupację Egiptu.

– 29.10.1888 – W Stambule podpisano Konwencję o wolności żeglugi na Kanale Sueskim.

– 1922 – Proklamacja niepodległości Egiptu, nastąpiło formalne zrzucenie zwierzchnictwa Turcji
i przejście pod protektorat brytyjski.

– 1936 – Sformalizowano ostatecznie układ Egipsko Brytyjski kończący okupację Egiptu,
wojska angielskie mają prawo przebywania w strefie Kanału do roku 1956.- 8 – 15.10.1951 – Egipt jednostronnie wypowiada układ.

– 01.1952 – Starcia egipsko brytyjskie w rejonie Kanału Sueskiego.

– 23 – 26.07.1952 – Oficerowie armii egipskiej przeprowadzają zamach stanu, król Faruk I
zostaje odsunięty od władzy (ostatecznie zdetronizowany 18.06.1953). Nowy rząd prowadzi otwartą
politykę antyizraelską, dochodzi do licznych incydentów granicznych w wyniku, których Egipt zamknął
Kanał dla floty izraelskiej, pomimo obowiązującej od 1888r. Konwencji, oraz rezolucji
Rady Bezpieczeństwa ONZ S/2322 z dnia 1.09.1951 nakazującej otwarcie Kanału dla statków
izraelskich.

– 1953 roku trwa blokada Elatu – jedynego izraelskiego portu położonego nad Morzem
Czerwonym.

18.09.1954 – Pułkownik Gamal Abdel Naser zostaje premierem Egiptu, a od 1956
prezydentem.

– 28.09.1954 – Izraelski frachtowiec „Bat Galim” został przejęty przez Egipt.

– 19.10.1955 – W wyniku podpisania umowy pomiędzy Egiptem, a Wielka Brytanią i rozpoczyna
się ewakuacja brytyjskich baz wojskowych.

– 06.1956 – Ostatnie jednostki brytyjskie opuszczają Egipt.

– 19.07.1956 – USA wycofują się z planu finansowania Tamy Asuańskiej.

– 24.07 oraz 26.07.1956 – Prezydent Egiptu Gamal Abdel Naser w dwóch przemówieniach
ogłosił zarys swojej polityki znacjonalizowania Kanału Sueskiego. Zysk z jego eksploatacji chciał
przeznaczyć na budowę Tamy Asuańskiej. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego decyzja
Nasera była całkowicie legalna, gdyż zarząd nad Kanałem sprawowało Towarzystwo Kanału
Sueskiego, które było spółką egipską. Nieliczni Europejczycy zajmujący stanowiska w administracji
Kanału zostali 26.07.1956 usunięci. Decyzja Nasera zblokowała żeglugę państw zachodnich, od której
byli uzależnieni, przewóz towarowy statkami wzrastał systematycznie z 40.230 tys. ton w 1913
do 194.964 tys. ton w 1955. Z czego państwa europejskie miały udział 75%, a USA 4%.

– 27.07.1956 – Premier rządu Wielkiej Brytanii Anthony Eden zwołał posiedzenie ścisłego
gabinetu z udziałem dowódców wojskowych, oraz przedstawicieli dyplomacji Francji i USA.
W tym samym czasie francuski szef MSZ Christian Pineau wezwał ambasadora Egiptu, aby wręczyć
mu notę potępiającą, jednak ten odmówił jej przyjęcia uznając ją „za niedopuszczalną”. ONZ przyjęło
rezolucję uznającą Nasera za „stałą groźbę dla pokoju”. Prezydent USA zachował jednak umiar,
obawiał się otwartego antagonizmu z ZSRR, zwłaszcza, że Rosjanie odkryli już przeloty
szpiegowskich U2 nad ich terytorium, a za żelazną kurtyną właśnie skończył się Poznański Czerwiec.
Wysłał on list do Edena, w którym sprzeciwił się użyciu siły, do momentu całkowitego wyczerpania
się drogi dyplomatycznej. Pomimo tego przygotowania francusko angielskie do interwencji wojskowej
ruszyły pełną parą. Zaniepokojony Eisenhower wysyłał do Londynu sekretarza stanu Johna Fostera
Dullesa i wyniku jego mediacji zwołano w dniu 16.08 1956 konferencję głównych użytkowników
Kanału. Rząd brytyjski ocenił, że USA popierają użycie siły, jednak nie mogą wystąpić otwarcie –
ocena była całkowicie błędna.
Do udziału w konferencji nie zaproszono Izraela, jednak już 7.08.1956 francuski szef MSZ
Maurice Bourges – Manoury zapytał Szymona Peresa, ówczesnego dyrektora generalnego
izraelskiego ministerstwa obrony, przebywającego z wizytą w Paryżu, o możliwość przyłączenia
się do sojuszu – Peres odparł – tak. Jednak oficjalne zapytanie o udział w interwencji padło dopiero

1.09.1956. Jednak rząd izraelski, z Dawidem Ben Gurionem na czele, wstrzymał się z decyzją chcąc
poznać warunki sojuszu. Wojna z Egiptem była Izraelowi na rękę, gdyż sam konflikt stwarzał
możliwość dokonania „wojny prewencyjnej”. Było to związane ze świeżymi dostawami uzbrojenia
produkcji radzieckiej do Egiptu, które realizowano za pośrednictwem Czechosłowacji i Polski.
Do Egiptu przyjechali też doradcy wojskowi z ZSRR, oraz bloku wschodniego (w tym 16 Polaków).
Plan rządu izraelskiego był prosty – uderzyć i zneutralizować niebezpieczeństwo, zanim Egipt zdąży
przeszkolić swoją armię na nowym sprzęcie. Do tego dochodził fakt coraz liczniejszych starć
na granicy egipsko – izraelskiej.

– 19.09.1956 – Izrael w osobie Peresa przedstawił warunki, które szybko zostały zaakceptowane
przez stronę francuską – były to:
– dostawy francuskiego uzbrojenia,
– gwarancja Francji, że zaangażowanie Izraela nie spowoduje konfliktu z Wielką Brytanią
(negocjacje francusko izraelskie były utajnione),
– Izrael miał zostać pełnoprawnym sojusznikiem,
– zgoda na zachowanie zdobyczy terytorialnych na Synaju.

– 29.09.1956 – Szefowa izraelskiego MSZ Golda Meir, oraz Mosze Dajan, (ówczesny szef
sztabu) podpisali porozumienie, dostawy broni rozpoczęły się natychmiast.

– 16.10.1956 – W Paryżu odbyło się spotkanie premierów Wielkiej Brytanii Anthony Edan
i Francji Guy Molleta. Na którym obie strony zgodziły się na udział Izraela, gdyż interwencja anglo –
francuska byłaby wtedy wymierzona nie bezpośrednio w Egipt, a w walczące strony.
W samej Wielkiej Brytanii w kręgach rządowych rodziły się pytania o sens wysyłania wojska
w rejon konfliktu, ponieważ teren przewidywanego desantu położony był w terenie zurbanizowanym
Port Saidu. W między czasie super mocarstwa były zajęte porządkowaniem swoich podwórek – USA
było w trakcie kampanii prezydenckiej, nalegały też na rozwiązanie konfliktu drogą dyplomatyczną,
a później sankcjami nałożonymi na Egipt. ZSRR zajęty był sytuacją na Węgrzech, gdzie 23.10.1956
rozpoczęła się rewolucja krwawo stłumiona przez Armię Czerwoną w dniach 6.11 – 20.11 1956.

– 22-25.10.1956 willi Sèvers pod Paryżem uzgodniono „warunki” konfliktu czyli 29.10.1956
następuje atak Izraela, w następstwie, którego Anglia i Francja wystosowują ultimatum do stron
konfliktu, by te cofnęły się o 10 mil od Kanału. Przewidywano, że Egipt, jako taki nie podporządkuje
się, i po upływie 36 godzin nastąpi atak francusko angielskiego lotnictwa, poprzedzającego desant
morski. Od tego momentu Francja miał roztoczyć też lotniczy parasol ochronny nad przestrzenią
powietrzną i morska Izraela. W ramach porozumienia, Francja miała wspierać Izrael, przeciw Egiptowi,
na forum ONZ, jako, że Naser otwarcie wspierał ruch narodowo wyzwoleńczy w Algierii będącej
kolonią Francji. W rozmowach brali udział po stronie Francji – premier Guy Mollet i minister Maurice
Bourges – Manoury; po stronie Wielkiej Brytanii szef brytyjskiego MSZ Selwyn Lloyd, a po stronie
Izraela premier Dawid Ben Guriun, oraz Mosze Dajan i Szymon Peres.
Porozumienie było ściśle tajne, jednak CIA 26.10.1956 ostrzegało Johna Dullesa o możliwości
wojny w „najbliższych dniach”, jednak zostało to zlekceważone.

WOJNA

Operacja „Kadesh” (spolszczona nazwa „Kadesz”)

Calosc TUTAJ