Przeciwnicy reformy sądownictwa składają ofertę, której nie mogą i nie chcą zrealizować.

“Nie uważam za słuszne, by Sąd Najwyższy zmieniał fundamentalne rzeczy zgodnie z tym, co nazywa osądem “”racjonalnej osoby””. To bezpostaciowa i całkowicie subiektywna definicja, której Kneset nigdy nie wprowadził do kodeksu prawnego”. – Yair Lapid, wyrażając swój sprzeciw wobec klauzuli rozsądku
“Jeśli klauzula rozsądku zostanie zniesiona, wszystkie granice zostaną przekroczone. Zburzy to autorytet Sądu Najwyższego i naszą demokratyczną strukturę”. – Yair Lapid, wyrażający swoje poparcie dla klauzuli rozsądku

Podczas gdy obsesyjni, graniczący z manią Bibi-fobiczni przeciwnicy reformy sądownictwa kontynuują swoje niszczycielskie i bezprawne demonstracje i zamieszki na ulicach Izraela, pojawia się nowe żądanie jako lekarstwo na bolączki narodu. 

Jest to idea przyjęcia konstytucji dla Izraela. Zwolennicy sugerują, że taka konstytucja uspokoiłaby demonstrantów, którzy sprzeciwiają się wszelkim inicjatywom legislacyjnym koalicji.
Kusząca i zwodnicza Konstytucja dla Izraela to kuszący pomysł. Przywołuje ideę naśladowania Stanów Zjednoczonych, lidera demokratycznego świata. Ale jest to również bardzo mylące pojęcie, o wiele bardziej oparte na deklaracjach niż na faktach.

Rzeczywiście, istnienie konstytucji nie jest gwarancją praw jednostki, swobód obywatelskich ani żadnych oświeconych celów, które przeciwnicy reformy sądownictwa wyznają. Krótki przegląd Google pokazuje, że kraje takie jak ZSRR (a później Federacja Rosyjska), Korea Północna i Górna Wolta (później Burkina Faso) mogą pochwalić się konstytucjami zawierającymi szereg wzniosłych praw człowieka. Jest bardzo mało prawdopodobne, by demonstranci poparli którekolwiek z tych państw jako modelową demokrację do naśladowania przez Izrael.

Tak więc dla każdego poważnego studenta nauk politycznych powinno być jasne, że autentycznie rzeczowa konstytucja nie może sama w sobie tworzyć wartości społecznych. Wręcz przeciwnie, może je jedynie odzwierciedlać. Jeśli tego nie zrobi, pozostanie jedynie bezwartościowym kawałkiem papieru.

Refleksyjny, a nie kreatywny

To, jak nieistotny może być tekst konstytucji, gdy nie opiera się na wartościach uosabianych przez społeczeństwo, doskonale obrazuje konstytucja Rwandy z 1991 roku. Została ona sformułowana zaledwie trzy lata przed brutalnym ludobójstwem, które przetoczyło się przez ten pozbawiony szczęścia kraj i brzmiała częściowo: “Narodowa Rada Rozwoju, zebrana jako Zgromadzenie Konstytucyjne … wierna zasadom demokracji i troszcząca się o zapewnienie ochrony praw człowieka i promowanie poszanowania podstawowych wolności, zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka … ustanawia i przyjmuje niniejszą Konstytucję dla Republiki Rwandy”.
Oczywiście straszliwa rzeź, która nastąpiła wkrótce po przyjęciu tej konstytucji, podkreśla oszałamiający dystans, jaki może dzielić szlachetne słowa i łagodne intencje od krwawej rzeczywistości.

Aby zilustrować ten punkt, spójrz na artykuł 31 konstytucji Burkina Faso z 2015 r., który głosi: “Burkina Faso jest demokratycznym, jednolitym i świeckim państwem. Faso jest republikańską formą państwa”.
Jednak Human Rights Watch przedstawia ponury obraz sytuacji w rzeczywistości: “Sytuacja w zakresie praw człowieka w Burkina Faso uległa poważnemu pogorszeniu w 2022 r., gdy wzrosła liczba śmiertelnych ataków islamistycznych grup zbrojnych na ludność cywilną, siły wojskowe i milicja prorządowa dopuściły się naruszeń podczas operacji antyterrorystycznych, a niestabilność polityczna pogłębiła się w wyniku dwóch wojskowych zamachów stanu”.  To tyle, jeśli chodzi o “demokratyczne”, “unitarne” i “świeckie” państwo optymistycznie określone w konstytucji Burkina Faso. 

Struktura kontra treść

Ten rozdźwięk między formalną strukturą polityczną kraju a jego istotną rutyną polityczną jest również widoczny na przykładzie Pakistanu.
Formalna struktura pakistańskiego systemu politycznego ma wiele podobieństw do amerykańskiej. Posiada dwuizbową legislaturę, federalny system rządów, prezydenta wybieranego niezależnie od parlamentu i konstytucję, która ma na celu zapewnienie praw obywatelskich. Mimo to Pakistan zajmuje 102. miejsce na 164 kraje w rankingu Democratic Index 2023. Co istotne, Stany Zjednoczone zajmują 26. miejsce, poniżej Izraela na 23. miejscu.

Odwrotność tego paradoksu jest nie mniej wymowna. Tak jak formalna konstytucja nie jest gwarancją merytorycznie demokratycznych rządów, tak brak formalnej konstytucji niekoniecznie oznacza brak demokratycznych rządów.

Tak więc wybitnie demokratyczne kraje, takie jak Nowa Zelandia, Wielka Brytania i Kanada – podobnie jak Izrael – nie mają formalnej konstytucji. Nie przeszkodziło im to jednak w zapewnieniu swoim obywatelom swobód politycznych i praw człowieka, które należą do najbardziej obszernych na świecie.

Nic poza czerwonym śledziem

Oczywiście podnoszenie kwestii konstytucji jako potencjalnego wyjścia z politycznego impasu dotyczącego przyszłości systemu prawnego Izraela jest niczym innym jak fałszywym tropem.Konstytucja była nieuchwytnym ideałem w Izraelu od samego początku jego istnienia. Deklaracja Niepodległości Izraela stanowi, że konstytucja powinna zostać opracowana do października 1948 roku. Jednak przez trzy czwarte wieku żadna konstytucja nie została przyjęta z powodu dotychczas niemożliwych do pokonania podziałów w izraelskim społeczeństwie.
Niemniej jednak, przez prawie osiem dekad, pomimo braku formalnej konstytucji, Izrael rozwijał się, postępował, prosperował i przetrwał zmiany rządów, zabójstwa polityczne, poważne zagrożenia zewnętrzne i niepokoje wewnętrzne. Dokonał tego, zachowując swoje demokratyczne wartości i dobrobyt materialny swoich obywateli.

Zasadniczo formalna konstytucja może być szczytnym celem, ale jej brak nie wyklucza demokratycznych rządów ani rozwoju gospodarczego. Co więcej, przeciwnicy reformy sądownictwa doskonale wiedzą, że tak jak nie można osiągnąć z nimi porozumienia w sprawie reform, tak nie można osiągnąć z nimi porozumienia w sprawie treści konstytucji. Debaty nad konstytucją wykraczałyby daleko poza naturę systemu sądownictwa i rozciągałyby się na wszystkie aspekty izraelskiego społeczeństwa, co do których opinia publiczna jest równie podzielona.

Najwyraźniej pomysł przyjęcia formalnej konstytucji Izraela w zamian za ograniczenie złośliwych i obłudnych protestów przeciwko reformie sądownictwa jest niczym innym jak przebiegłym oszustwem mającym na celu opóźnienie samych reform. Jest to oferta, której ci, którzy ją proponują, nie mogą ani nie chcą zrealizować.

W związku z tym należy ją zdecydowanie odrzucić.

Izraelska konstytucja to tylko wymówka