Nadeslal Zosia Braun
Zbliza sie swieto Chanuka (pierwsza swiece zapalamy we srode 27 Listopada, po zachodzie slonca)
To jest nasze swieto historyczne o zwyciestwie Makabeuszy nad Greckim okupantami.
Historyczny Cud, ktory wydarzyl sie w Swiatyni, kiedy ogien (ze swiec olejowych) palil sie przez osiem dni, chociaz ilosc oluje wystarczala tylko na jeden dzien.
Ale prosze nie myslec, ze Chanuka, to swieto paczkow I latkies, zabawy w dreidel I swiateczne zapalenia swiec w listopadowy zimowy wieczor, dla uprzejemnienia atmosfery.
Wprawdzie jestesmy w gronie rodzinnym z dziecmi I wnukami ale Chanuka ma dzisiaj ogromnie wazne znaczenie symboliczne i praktyczne.
Co to znaczy zwyciestwo nad Grekami ? Tu chodzi o walke dwoch kultur, ktora jest aktualna do dzisiaj – to jest walkla o nasza identifikacje narodowa I osobista. Zwyciestwo duchowe.
Kultura helenistyczna, traktowala “tolerancyjnie” podbite narody.
Grecy przedstawiali Sile, adoracje Piekna (cialo ludzkie) I Wiedze.
Zabronili Zydom tylko kilka “niewinnych” mizwot , powiazane z pojeciem Czasu:
- Obchodzenie Soboty (co odroznia nas od innych narodow)
- Swecenie zydowskich miesiecy wedlug ksiezyca, w odroznieniu od kalendarza Slonecznego
- Wypelnienie mizwa Brit Mila (obrzezanie), jako ze to godzi w piekno ciala ludzkiego
- Nauka Tory – bo przeciez sa inne nauki tez! Ale dla nas Tora – to jest Nauka Zycia
Judea pod okupacją grecką (II wiek p.n.e.). Antioch IV Epifanes Dionizos – władca z dynastii Seleucydów – stara się zhellenizować Żydów:
Zwoje Tory, które znaleziono, darto i palono. Werdykt królewski odbierał życie temu, u kogo znaleziono Torę, lub gdy ktoś postępował zgodnie z nakazami Prawa. Tak z miesiąca na miesiąc stosowano przemoc przeciw Izraelowi (…) Wówczas z mocy królewskiego dekretu wymordowano kobiety, które obrzezały swoje dzieci.(…) A także zabito domowników oraz tych, którzy dokonywali obrzezania. Wielu jednak wśród Żydów postanowiło i przestrzegało postanowienia, że nie będą jeść niekoszernych pokarmów. Woleli raczej umrzeć. (I Księga Machabejska)
Zydzi maja swego B-ga I swoje pojecia Piekna (duchowego a nie cielesnego) I pozostajemy wierni tym zasadam, wbrew przemijacym pojeciom zaczerpanych z roznych kultur I I z roznych czasow.
Dzis w Stanach Zjednoczonych I w calym swiecie kapitalistycznym nowe pojecie boga jest na kazdym banknocie dolarowym z deklaracja “In God We trust”.
Kiedy swietujemy Christmaka zapominamy kim jestesmy I co wlasciwie swietujemy!
Wazne jest, aby kazdy z nas zapalajac te Swiece Hanukowe odczul I zrozumial, ze swieta zydowskie obchodzimy dzisiaj, bo jestesmy tylko jednym odniwem w lancuchu pokolen I to jest nasz obowiazek I przywilej byc czescia historii tego Narodu, naszych Cudow I Niezwyklych wydarzen. (Miracles and Wonders)
Krotki przewodnik Chanukowy
Historia:
W drugim wieku BCE, w okresie drugiej Swiatyni w Judei panowali Greko –Syryjczycy, ktorzy wprowadzili kulture grecka, nowe obyczaje I tradycje. Istniala duza czesc Zydow, ktorzy chetnie zaaprobowali ta “nowa mode” I byli wrecz dumni z tego postepu (po hebrajsku MIT-IAWNIM, Hellenists) Wybuchl opor, prowadzony przez Matitiahu Hamakibi a nastepnie po jego smierci przez jego syna Jehuda Hamakabi. Odwazni Makabeuszy zdolali wejsc do Swiatyni 25 dnia miesiaca Kislew I pierwsza rzecz, ktora dokonali bylo zapalenie Menory uzywajac koszernego oleju, zapieczetowanego przez Kaplanow (Kohanim)
Ogien ten, ktory mial wystarczyc tylko na jeden dzien palil sie przez Osiem Dni.
Jaki rodazaj Menory (Chanukia) – Chanukia moze byc kazdej wielkosci I z roznch materialow.
Osiem swiec musza byc tej samej wielkosci, oprocz Szamasz (pomocnicza swieca)
Zapalamy codziennie dodatkowa swiece uzywajac Szamasza
Gdzie zapalamy? Poniewaz Chanuka jest swietem naszych Cudow, pokazujemy to dla calego swiata, zapalajac Hanukia przed oknem lub przed wejsciem do domu na schodach (Pirsum Nes Hanuka)
Co zapalamy? Swiece musz sie palic conajmniej 30 minut. Tradycyjnie zpalamy tez wiece olejowe powiazane z Menora w Swiatyni.
Jak zapalac? Najpierw zapalamy Szamasz. Odmaiwamy Blogoslowienstwa a potem z prawa na lewo swiece hanukowe.
Kiedy zapalamy? Po zachodzie slonca I mozna az do poznego wieczoru
Kto zapala? Wedlug tradycji Zydow aszkenazyjskich swiece hanukowe zapala kazdy z czlonkow rodziny. Wedlug tradycji sfaradyjskiej jedna Hanukia dla wszystkich uczestnikow.
BLOGOSLOWIENSTWA na CHANUKE
Tylko pierwszego dnia sa trzy blogoslowienstwa, a na nastepne dnie odmawiamy tylko dwa.
Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który dał nam dożyć i utrzymywał nas, i doprowadził nas do tego czasu.
Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szechechejanu, wekijemanu, wehigijanu lazeman hazeh.
Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uświęcił nas Swoimi przykazaniami i nakazał nam zapalać światła chanukowe.
Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, aszer kidszanu bemicwotaw, weciwanu lehadlik ner szel Chanuka.
Błogosławiony jesteś Ty, Haszem, nasz Bóg, Król świata, który uczynił cuda dla naszych ojców, w tamtych dniach, o tej porze.
Baruch Ata Haszem, Eloheinu melech haolam, szeasa nisim laawoteinu, bajamim hahem bazeman hazeh.
Po błogosławieństwach zapalamy światła chanukowej menory (chanukiji). Uwaga: najpierw zapaliliśmy szamesz, po czym wygłosiliśmy błogosławieństwa.
Używając szamesza zapalamy zawsze jako pierwsze światło nowe w tym dniu.
Po zapaleniu świateł wypowiadany jest przez wszystkich zgromadzonych tekst Hanerot Halelu (Te Światła), który objaśnia znaczenie tego rytuału.
………………………………………………………….
“Światła te zapalamy za cuda i za znaki, za wybawienia i za boje, które stoczyłeś dla naszych ojców w tamtych dniach o tej porze, przez swoich świętych kapłanów. Przez wszystkie osiem dni Chanuki światła te są święte. I nie wolno nam ich używać, lecz wyłącznie patrzeć na nie, aby dziękować i wychwalać Twoje wielkie Imię, za Twoje cuda i za Twoje wybawienie i za Twoje znaki”.
Hanerot halalu anachnu madlikin, al hanisim, weal haniflaot, weal hateszuot, weal hamilchamot, szeasita laawotejnu bajamim hahem bazeman hazeh, al jedaj kohanecha hakedoszim. Wechol szmonat jemaj Chanuka, hanerot halalu kodesz hem, wejn lanu reszut lehisztamesz bahem, ela lir’otam bilwad, kedej lehodot ulehalel leszimcha hagadol al nisecha weal niflotecha weal jeszuatecha.
Krotki slownik na Chanuka:
Chanuka – Dedication, Otwarcie (nowego budynku na przyklad)
Menorah – Symboliczna lampa w swiatyni. Symbol Panstwa Izrael
Chanukia (nowe slowe we wspolczesnym hebraiskim wprowadzone przez ..
Dreidel (Swiwon)
Drejdel (jidysz) (po hebrajsku: sewiwon), to czteroboczny bączek z pojedynczą literą hebrajską po każdej stronie. Gra w drejdel jest tradycyjną rozrywką w święto Chanuka w kręgu rodziny i znajomych.
Przed powstaniem państwa Izrael w roku 1948 na wszystkich drejdlach znajdowały się litery nun, gimel, hej i szin, które są pierwszymi literami słów w zdaniu: “nes gadol haja szam” (“wielki cud stał się tam”).
Dziś w Izraelu na drejdlu znajdują się litery nun, gimel, hej, pej, które są pierwszymi literami słów w zdaniu: “nes gadol haja po” (“wielki cud stał się tu”).
Drejdel jest słowem pochodzącym od niemieckiego słowa “drehen” (wymawianego “drejen”), które oznacza “obracać”.
Zasady gry polegają na tym, że każdy z graczy przystępuje do gry z określoną liczbą monet (cukierków, czekoladek itd.). Wszyscy gracze dają do “banku” jedną monetę. Następnie kolejno kręci się bączkiem i zabiera się z banku lub wpłaca do niego swoje monety w zależności od tego, która litera ukaże się po zatrzymaniu bączka.
Istnieje kilka sposobów gry, ale najczęściej :
nun – oznacza, że każdy dokłada do “banku” ( w innej wersji: nikt nie wygrywa);
gimel – obracający bączkiem bierze wszystko;
hej – bierze się połowę;
szin lub pej – obracający dodaje do “banku” jedną monetę;
Żadna inna gra nie jest związana z religijnym, żydowskim świętem poza drejdlem, który używa się w Chanukę.
Dlaczego akurat w to święto?
Istnieje kilka wyjaśnień. Oto trzy z nich:
- W okresie prześladowania religii żydowskiej przez Greków, gdy Żydzi zbierali się na Szabat, albo na uroczystość obrzezania, grano w drejdel, aby upozorować przed okupantami, że to gra hazardowa jest powodem spotkania. Taka postawa nie mogła jednak poprawić sytuacji Żydów. Tylko bunt i walka z okupantami mogła odmienić ich los. Drejdel ma więc symboliczne znaczenie negatywne. Przypomina, że ukrywanie się i zwodzenie wroga, zamiast oporu, nie jest właściwą postawą.
- Chasydzki rabin Zwi Elimelech uważał coś zupełnie przeciwnego: drejdel to gra losowa; ani ludzka wola, ani umiejętności nie wpływają na jej wynik, zwraca więc ona symbolicznie uwagę na to, że w wydarzeniach, które upamiętnia Chanuka, zasadniczą rolę odgrywały decyzje Boga, a nie ludzi.
- Drejdel jest metaforą historycznej sytuacji Izraela: cztery potężne królestwa, reprezentowane przez cztery strony drejdla, to Babilonia, Persja, Grecja i Rzym. Wszystkie one obracają się dookoła osi, którą stanowi los Izraela. Są widoczne i sprawiają wrażenie, że to one decydują o wyniku gry. Jednak naprawdę wszystko w tej grze zależy od obrotów na linii tej niewidocznej osi drejdla.
Chag Chanuka Sameach. Zosia Braun (Tel Aviv)
Posluchajcie: http://www.youtube.com/watch?v=jfRWhnGJIPY
Zobaczcie: Chanukiot zrobione przez dzieci w ogrodkach w miescie Nes Ziona
http://www.ness-ziona.com/contents.asp?aid=14719
Kategorie: Uncategorized
