WSTĘP

Izrael Lichtenstein z zawodu był nauczycielem, a z przekonania – socjalistą. Swoje poglądy polityczne realizował w żydowskiej lewicowej partii Bund1 . Jako działacz przez kilkanaście lat pełnił funkcję radnego w Radzie Miejskiej w Łodzi, mieście, w którym spędził większą część swojego dorosłego życia. 

W latach sześćdziesiątych XX w. w środowisku byłych łódzkich działaczy Bundu, mieszkających wówczas za granicą, zrodził się pomysł przygotowania monografii poświęconej właśnie Izraelowi Lichtensteinowi. Jak można wnioskować na podstawie zebranego przez nich materiału źródłowego oraz prowadzonej korespondencji, stanowiło to przedsięwzięcie zakrojone na szeroką skalę

. Przede wszystkim udało im się namówić wielu ludzi, lepiej lub gorzej znających Izraela Lichtensteina, do napisania o nim tekstów wspomnieniowych. Ponadto w prasie międzywojennej, jak też późniejszej (szczególnie w żydowskich gazetach wydawanych w Ameryce) twórcy publikacji odnaleźli wiele krótkich informacji poświęconych łódzkiemu działaczowi. Dzięki ich wysiłkom w książce Isroel Lichtnsztejn gedenkbuch3 znalazły się artykuły Jechiela Jeszai Trunka, Szaloma Asza, Jeszai Szpigla czy Sofii Dubnow-Erlich, a więc osób dobrze znanych historykom żydowskiej diaspory czy literatury jidysz.

Kiedy przygotowywano tę książkę, Bund już od dawna nie istniał na scenie politycznej w Polsce ani w Europie4. Biografia jednego z polityków tej partii nie miała więc utylitarnych celów – nie trzeba było zacieśniać rozluźniających się partyjnych więzów ani tym bardziej zachęcać innych do wstępowania w szeregi ugrupowania. 

Książka stanowiła zatem jedynie hołd oddany przyjacielowi i towarzyszowi przez nieliczną grupę ocalałych z Zagłady. Wpisywała się w  nurt opracowań wspomnieniowych przygotowywanych przez środowiska bundowskie na Zachodzie. Podobne publikacje zostały poświęcone najwybitniejszym działaczom Bundu: Włodzimierzowi Medemowi5 , Arkadiemu Kremerowi6, Szmulowi Zygielbojmowi7 czy wreszcie Henrykowi Erlichowi i  Wiktorowi Alterowi8. O ile jednak wymienieni politycy należeli do grupy założycieli tej partii bądź byli jej niekwestionowanymi liderami w okresie międzywojennym, o tyle Izrael Lichtenstein pozostaje na tym tle postacią anonimową.

Calosc    Izrael_Lichtenstein_1883-1933_._Biografi