Tym razem przywiózł ze sobą gości niezwykłych. To jego byli parafianie z Jasienicy. W rocznicę mordu przyjechali tu po raz pierwszy, ale już zapowiedzieli, że będą tu co roku.

– Z naszym księdzem będziemy tu już co roku się modlić. Byliśmy tu zimą z okazji dnia judaizmu. W rocznicę tych tragicznych wydarzeń jesteśmy po raz pierwszy, ale na pewno nie ostatni – mówiła jedna z parafianek.

Kamienie cenniejsze od kwiatów 

W miejsce, gdzie w 1941 roku stała stodoła, w której spaleni zostali Żydzi, a dziś jest pomnik upamiętniający tragiczną historię, jako jeden z pierwszych przyjechał ksiądz Wojciech Lemański. Jak zawsze w jarmułce, jak zawsze serdecznie witał się ze swoimi żydowskimi braćmi.

Po chwili jednak zniknął. Wrócił autokarem, w którym do Jedwabnego przyjechali parafianie z Jasienicy. Podprowadził ich do pomnika i mówił im o bolesnej historii tego miejsca, o tym, że dziś nikt nie ma, a raczej nie powinien mieć wątpliwości, kto dokonał tej zbrodni.

– Kamienie, które leżą na tym pomniku, symbolizują pamięć. Żydzi przynoszą je tutaj, tak jak my kwiaty na groby naszych bliskich. Tylko kwiaty więdną, a kamienie trwają i taka powinna być nasza pamięć – tłumaczył parafianom ksiądz Lemański.- Prawo żydowski mówi, że nie można ruszać ziemi, w której leżą zmarli, a kwiaty, które na nich rosną, można wycinać. Kamienie dają zmarłym bezpieczeństwo.

Ksiądz opowiadał swoim przyjaciołom z Jasienicy o dniu ekshumacji spalonych Żydów.

– Wówczas gmina wyznaniowa zgodziła się tylko na odkrycie wierzchniej warstwy ziemi, w myśl prawa o nienaruszaniu ziemi. Wówczas tylko z tego wierzchu wyjęto blisko 500 drobnych przedmiotów. Były to klucze, grzebyki, paski – opowiadał ksiądz Lemański.

A ze swoimi żydowskimi braćmi, jeszcze przed rozpoczęciem uroczystości dzielił się swoim pozytywnym doświadczeniem, jakie go spotkało w miejscowym kościele.

– Był otwarty. Autokar zatrzymał się przy kościele. Weszliśmy do świątyni i modliliśmy się. Może za rok będzie na nas czekał gospodarz kościoła, a może w kolejnych latach będzie z nami uczestniczył w uroczystościach – mówił szczęśliwy kapłan.

Przywróćmy im tożsamość

Tak jak przed rokiem przed modlitwą za zmarłych między innymi ludzie z Jasienicy czytali imiona i nazwiska ofiar, ich wiek, zawód. Był i sklepikarz, młynarz, kapelusznik… Były wymieniane ich żony, dzieci. Nazwisk wypowiedzianych na grobem było ponad trzysta.

Później odmówiono Psalm 23 zarówno w języku hebrajskim, jak i polskim.

– Przywołujemy tu wszystkich po imieniu. Spotykamy się tu po to, aby ich pamiętać i opłakiwać. Przez lata nie było po nich ani pamięci, ani żałoby, ani płaczu. Cały czas jest ból, ale pozostało miejsce, gdzie możemy ich wspominać – mówiła Anna Chibczyńska, przewodnicząca żydowskiej gminy wyznaniowej w Warszawie.

Po modlitwie za zmarłych złożono kwiaty i symboliczne kamienie na obelisku.

Isaac Lewin z Wizny, który na lipcowych uroczystościach jest co roku, tym razem wspominał swoich bliskich, którzy spłonęli w stodole.

– Babcie, dziadkowie, bracia. Ja się uratowałem dzięki drugiej stodole, bo tam ukrywała mnie polska rodzina – mówił.

Kamienie od narodowców

Anna Mierzyńska, która na uroczystościach reprezentowała biuro poselskie Roberta Tyszkiewcza z Platformy Obywatelskiej, przywiozła ze sobą… karton z kamieniami.

– To są te same kamienie, które przed dwoma tygodniami do naszego biura przynieśli młodzi przedstawiciele Narodowego Odrodzenia Polski. Przywiozłam je tu, aby zmienić ich intencję. Kiedy trafiły do naszego biura, były symbolem zła i nienawiści. Tutaj, w Jedwabnem, niech będą symbolem pamięci i pojednania. To jest najlepsze miejsce dla tych kamieni – powiedziała w rozmowie z “Wyborczą” Mierzyńska.

Co się wydarzyło 10 lipca 1941r?

10 lipca 1941 do Jedwabnego zaczęli przybywać wozami mieszkańcy sąsiednich miejscowości, powiadomieni o zaplanowanej wcześniej i mającym się tego dnia wydarzyć zabójstwie żydowskich mieszkańców Jedwabnego. Wieczorem poprzedniego dnia ostrzeżeni zostali przed niebezpieczeństwem niektórzy Żydzi. Od samego rana 10 lipca, polscy mieszkańcy miasta i sąsiednich miejscowości wypędzali Żydów z domów i zapędzali ich na rynek miasta. Tam bili ich i kazali im sprzątać plac.

Po południu kolejna grupa Żydów, około 300 osób, została wyprowadzona z rynku. W grupie tej znajdowały się osoby różnej płci i wieku, mężczyźni, kobiety i dzieci. Ludzi tych polscy mieszkańcy Jedwabnego wprowadzili do drewnianej, krytej strzechą stodoły znajdującej się za miastem, a następnie stodołę zamknęli, oblali naftą i podpalili. Pojawiały się pojedyncze relacje, że zdarzenie to dokumentowali fotograficznie hitlerowcy, jednak zdjęć takich nie odnaleziono.

Śledztwo IPN dowiodło, że zabójstwo to zostało zaplanowane i dokonane przez polskich mieszkańców Jedwabnego i okolicznych miejscowości.

Wiecej zdjec znajdziesz jak

KLIKNIESZ TUTAJ