Przyslal Olek Kwiatkowski

Zdawałoby się, że wielu szwedzkich zawodowych dyplomatów mogłoby śmiało pretendować do portretu w bieżącej serii. Wymieńmy choćby tych, którzy pozostawili po sobie mniej czy bardziej obszerne pamiętniki, jak Erik Boheman, Gunnar Hägglöf czy dobrze zapisany w polskich annałach Sven Grafström. Wybór Gunnara Jarringa, będącego w mniejszym stopniu „zawodowym” dyplomatą, a jednak osiągającego wysokie szczeble w hierarchii zawodu i w życiu międzynarodowej społeczności, wywołały głównie dwa wydarzenia, gdy jego osoba pojawiła się w sytuacjach kontrowersyjnych i wywołujących niejednoznaczne komentarze.

Zacznijmy jednak od początku. Gunnar Jarring (1907-2002) nie był „zawodowym” dyplomatą nie dlatego, że nie ukończył specjalnych studiów przygotowujących do zawodu (takiego kierunku studiów zresztą w Szwecji nie było i nie ma), ani też studiów prawa czy ekonomii w pewnym stopniu do profesji dyplomaty zbliżających. Nie osiągnął on również sukcesu po przejściu tzw. długiej drogi, czego przykłady podaje kilkakrotnie w swych wspomnieniach, mianowicie od stanowiska administracyjnego niskiego szczebla aż po ambasadora. Jego przejście do służby dyplomatycznej wywołał przypadek.
Po ukończeniu studiów w zakresie języków obcych, orientalistyki i turkologii, jako docent uniwersytetu w Lund (w jego dorobku publicystycznym, poza pracami ściśle naukowymi, z zakresu etnografii i językoznawstwa, znajdujemy również popularne broszury o Turcji i Bliskim Wschodzie, publikowane w l. 1937-41), został w pierwszych miesiącach po wybuchu II wojny światowej zmobilizowany i wkrótce, z racji swych szczególnych umiejętności lingwistycznych przydzielony do służby na pograniczu z Finlandią. Do jego zadań należał nasłuch rosyjskich audycji radiowych i ew. praca tłumacza, gdyby wojna sowiecko-fińska trwała dłużej i zatoczyła szersze kręgi. Znajomość języków obcych i doświadczenie z kilku etnograficznych wypraw azjatyckich (Turkiestan Wsch. 1929-30, Kaszmir, Afganistan 1935) spowodowały skierowanie go w latach wojny do pracy w szwedzkich poselstwach w Ankarze i Teheranie. Tuż po wojnie – po przejściu na stałe do MSZ (Utrikesdepartamentet, UD) –
powierzono mu organizację „na pniu” poselstw w Addis-Abebie i New Delhi (skąd reprezentował Szwecję również w Islamabadzie i Colombo). W połowie lat 50. powrócił do Szwecji by objąć stanowisko szefa wydziału politycznego UD. W latach 1957-8 był stałym przedstawicielem Szwecji w ONZ, zarazem reprezentując swój kraj w Radzie Bezpieczeństwa, której była wówczas niestałym członkiem. W tym właśnie okresie ONZ powierzyła Jarringowi pierwsze zadanie mediacji w międzynarodowym konflikcie Indii i Pakistanu o Kaszmir. Dwie ostatnie, „ciężkie” funkcje spełniane przez Jarringa w służbie dyplomatycznej to stanowiska ambasadora w Waszyngtonie (1958-64) i Moskwie (1964-73, skąd reprezentował także Szwecję w Mongolii). Ostatnia data oznacza odejście Jarringa na emeryturę ale nie kres jego międzynarodowej działalności. W r. 1967, bezpośrednio po wojnie 6-dniowej Rada Bezpieczeństwa powierzyła Jarringowi mandat mediatora w konflikcie bliskowschodnim, mandat, który wygasł dopiero w r. 1990.
Próba mediacji w Kaszmirze nie trwała zbyt długo i – jak wiemy z dalszej historii regionu – zakończyła się niepowodzeniem. Jarring zastosował tradycyjną i znaną również z innych prób mediacji, przede wszystkim na Bliskim Wschodzie, technikę przemieszczania się między stolicami i kolejnego uzgadniania z głowami państw czy ministrami spraw zagranicznych poglądów, propozycji i kontrpropozycji. Pozostawił on barwny opis kontaktów – przede wszystkim z premierem Nehru, kontrowersyjnym dyplomatą Krishną Menonem i premierem Pakistanu H S Suhrawardy. Consensusu nie osiągnięto.
Jarring podkreśla jednak w swych wspomnieniach (1983, s. 134)), że 10 lat później, doświadczył on, jeśli chodzi o taktykę i sposób argumentacji, tego samego „błędnego koła”. Misja w Kaszmirze okazała się być świetną szkołą dyplomacji uników, którą poznał w jeszcze bardziej wystudiowanej formie w czasie rokowań na Bliskim Wschodzie.

JUZ JUTRO CZESC  2

Kwiatkowski, Aleksander

Stockholm : Polonica, 2008

Polska 151 s.