Wiera Gran, właściwie Weronika Grynberg – polska piosenkarka, aktorka kabaretowa i filmowa – urodziła się 20 kwietnia 1916 r. w Rosji, zmarła 19 listopada 2007 r. w Paryżu. Śpiewała w języku polskim i francuskim. Muza warszawskiego getta, po wojnie prześladowana oskarżeniami o kolaborację z Niemcami.

Urodziła się w rodzinie żydowskiej jako córka Eliasza i Luby Grynbergów. Miała starsze siostry Hindę (Helenę) i Marjem (Marylę). Początkowo mieszkała w Wołominie, a od 1931 r. w Warszawie, gdzie uczęszczała do szkoły tańca Ireny Prusickiej (m.in. ze Stefanią Grodzieńską i Franciszką Mann).

Młoda, piękna artystka, o lekko orientalnych rysach, matowym kontraltem wykonywała w warszawskich kabaretach piosenki o miłości. Do wybuchu wojny nagrała ich 60 na 28 płytach. Od wiosny 1942 r. była artystyczną sensacją Café Sztuka w warszawskim getcie.

Przeżyła okupację jako jedyna z rodziny. Do końca życia odpierała zarzuty, że wyjście z getta okupiła kolaboracją z gestapo. Mimo oświadczeń i wygranych procesów wciąż spotykała się ostracyzmem ludzi dających wiarę oskarżeniom. Pragnienie oczyszczenia się z pomówień – czemu poświęciła m.in. książkę “Sztafeta oszczerców: Autobiografia śpiewaczki” (1980) – przybrało u niej formę obsesji.

Zainspirowaną jej losami powieść “Bądź moim Bogiem” (2007) napisał Remigiusz Grzela. Agata Tuszyńska poświęciła jej książkę “Oskarżona: Wiera Gran” (2010). Los pieśniarki wciąż fascynuje twórców, którzy piszą o niej słuchowiska (“Pani Ka” Tuszyńskiej) i sztuki teatralne (“Gran operita”Marcina Przybylskiego, “Wiera Gran” Anny Burzyńskiej), kręcą filmy (“Wiera Gran” Marii Zmarz-Koczanowicz).

Początki kariery

Odkrycie zdolności piosenkarskich zawdzięcza przypadkowi. Albo i wypadkowi – siedząc z nogą w gipsie za kulisami warszawskiego Paradisu przy Nowym Świecie, gdzie była tancerką, zaczęła śpiewać. Koledzy muzycy namówili ją do występów wokalnych. Początkowo śpiewała w Paradisie spoza kurtyny. Dopiero po uwolnieniu nogi z gipsu, 1 lutego 1934 r. stanęła po raz pierwszy oko w oko z publicznością, wykonując “Tango brazylijskie”.

“Sympatyczna Wiera Gran, jedna z większych atrakcji Paradisu, nagrała nową płytę, która pod każdym względem stoi o wiele wyżej od poprzednich – pisał jeden z recenzentów prasowych w 1936 r. – Nareszcie znalazła właściwy swój rodzaj; jest to typowa ‘diseuse’, która nigdy nie powinna nadużywać swego głosu.”

Wiosną 1937 r. grała przez miesiąc w Teatrze Wielka Rewia w programie “Wiosenna parada gwiazd”, u boku Miry Zimińskiej, Lody Halamy, Kazimierza Krukowskiego, Ludwika Sempolińskiego. Straciła angaż, gdy nie przyszła na przedstawienie.

Śpiewała w radiu i w modnych kawiarniach w Warszawie. Koncertowała gościnnie w Krakowie, Łodzi, Lwowie, Brześciu, Bydgoszczy, Gdyni. Jej gaża z 25 zł dziennie wzrosła do 150. Za występy w radiowych “Podwieczorkach przy mikrofonie” dostawała po 300 zł.

W 1939 r. reżyser Aleksander Marten dał jej rolę piosenkarki Bessy w nakręconym w języku jidisz filmie “Bezdomni” (“On a Hajm-bal shuwe”), gdzie wystąpiła obok słynnej żydowskiej aktorki Idy Kamińskiej. Gran miała kontrakt z firmą fonograficzną Syrena Record, nagrywała również dla francuskiego Odeonu.

Muza getta

Caly artykul znajdzisz jak

KLIKNIESZ TUTAJ